Από τον εμφύλιο στο δόγμα Τρούμαν

Το τέλος του 1946 συνοδεύτηκε από ένοπλες συγκρούσεις του εθνικού στρατού με τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Ταυτόχρονα, όμως, παρατηρήθηκε έντονη διπλωματική δραστηριότητα εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης.

Συγκεκριμένα ο πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Τσαλδάρης επισκέφθηκε τα Χριστούγεννα του 1946 την Ουάσιγκτον προς συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ Χάρρυ Τρούμαν.

Σκοπός της συνάντησης ήταν ο Έλληνας πρωθυπουργός να ζητήσει βοήθεια, αφού η Αγγλία, παρά τις εκκλήσεις, δήλωσε ότι αδυνατούσε να ενισχύσει τον ελληνικό στρατό. Σ' αυτήν την ενέργεια της ελληνικής κυβέρνησης οδήγησε και η αποτυχία του ελληνικού στρατού να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ με τη μορφή του ανταρτοπολέμου.

Υπήρχε και ένας άλλος σοβαρός λόγος που ανησυχούσε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις ο εμφύλιος πόλεμος της Ελλάδος που διαγραφόταν σκληρός με δυσάρεστες συνέπειες. Αντιμετώπιζαν με περίσκεψη την ενδεχόμενη ελληνική αποτυχία. Θα έμπαινε σε κίνδυνο μετά την Ελλάδα και η Τουρκία και με τη Μόσχα να καραδοκεί και να ζητάει την εποχή εκείνη βάσεις στα Στενά του Βοσπόρου.


Οι επιπτώσεις, υπολόγιζαν, μπορούσαν να επηρεάσουν και την Ιταλία που δρούσε ένα ισχυρό κομμουνιστικό κόμμα. Ο φόβος αυτής της αλυσιδωτής αντίδρασης σε περίπτωση νίκης του Δ.Σ. Ελλάδος οδήγησε τον Αμερικανικό πρόεδρο, ύστερα από την ενημέρωση που είχε, να διακηρύξει στις 12 Μαρτίου 1947, στο Κογκρέσο το περίφημο Δόγμα του (πήρε το όνομά του) το οποίο προέβλεπε βοήθεια προς την Ελλάδα και την Τουρκία για να αντισταθούν στις πιέσεις που δέχονταν από τον κομμουνιστικό κόσμο. (1)

Η βοήθεια που ορίστηκε ανερχόταν στο ποσό των 400 εκατ. δολαρίων εκ των οποίων τα τριακόσια προορίζοντο για την Ελλάδα και μόνο τα εκατό στην Τουρκία. Αποφασίστηκε ακόμη, η παραμονή μερικών βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα για λόγους ασφαλείας. Να υπενθυμίσουμε ότι οι όροι ήταν περιοριστικοί για το δάνειο (βοήθεια). Μια στρατιωτική αποστολή από 50 Αμερικανούς αξιωματικούς υπό τις διαταγές κάποιοι στρατηγού (Λίβσεϋ) ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Συνοδεύτηκε και από μια οικονιμικό-πολιτική αποστολή, που ήρθε στην Αθήνα, με σκοπό να διαχειριστεί τα αμερικανικά χρήματα.

Αργότερα, η οικονομική αυτή βοήθεια αναβαθμίστηκε με την κατάρτιση ενός σχεδίου, το οποίο ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 1947, από τον υπουργό Επικρατείας των Η.Π.Α. Τζορτζ Μάρσαλ. Έτσι, πήρε και το όνομά του. Η οικονομική βοήθεια ανήλθε στο ιλιγγιώδες ποσό των 12 δισεκ. Δολαρίων με προορισμό την ενίσχυση και σταθεροποίηση των ευρωπαϊκών κρατών που θα αποδέχοντο τους όρους του σχεδίου.

Βέβαια, αυτή η βοήθεια για την Ελλάδα ήταν ιδιαίτερα σημαντική και παρά τα δύο εκατ. τόνους εφοδίων που είχαν δοθεί τα προηγούμενα χρόνια, δεν ήταν ικανά να καλύψουν τις ανάγκες του λαού αφού το 34% του πληθυσμού την εποχή εκείνη εξακολουθούσε να ζει στα όρια της φτώχειας και της πείνας. Η οικονομική ενίσχυση και παρουσία των ΗΠΑ στα ελληνικά πράγματα άρχισε να αλλάζει τα δεδομένα του εμφυλίου πολέμου. Αυτό, βέβαια, δεν έγινε αμέσως αισθητό.

Μπορεί, στο πεδίο των μαχών τα αποτελέσματα να μην ήταν άμεσα, αφού την άνοιξη του 1947 και το καλοκαίρι απέτυχαν οι επιθέσεις του τακτικού στρατού. Η αποτυχία δε αυτή είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της κυβέρνησης Μαξίμου. Δημιουργήθηκαν μάλιστα και κάποιες προστριβές μεταξύ των κομμάτων των φιλελευθέρων που ζητούσαν μετριοπαθή στάση έναντι των αριστερών. Αντίθετα των Λαϊκών που ζητούσαν περισσότερο σκλήρυνση του κράτους. Από την άλλη πλευρά το Γενικό Αρχηγείο των ανταρτών υπό τον Μάρκο Βαβειάδη ανέλαβε κάποιες πρωτοβουλίες πολιτικού χαρακτήρα.

Ανακοίνωσε την κατάργηση της μοναρχίας στην Ελλάδα, ζήτησε δε η ενέργεια αυτή να αναγνωριστεί και από τα κομμουνιστικά κράτη και τη διεθνή κοινότητα, κάτι που δεν έκαναν. (2)

Η πολιτική πράξη των κομμουνιστών θορύβησε το κυβερνητικό στρατόπεδο και το διευκόλυνε στο σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού Φιλελεύθερων και Λαϊκών με πρωθυπουργό τον Θ. Σοφούλη και αντιπρόεδρο τον Κ. Τσαλδάρη. Η νέα κυβέρνηση στην προσπάθειά της να κατευνάσει τα πράγματα εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο παρείχετο αμνηστία στους κομμουνιστές που θα παραδίνονταν. Το μέτρο αυτό δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα!

Ίσως να προκάλεσε, γιατί την 24 Δεκεμβρίου 1947, το ΚΚΕ ανακήρυξε "Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση" υπό τον Μάρκο Βαφειάδη. Αμέσως επιτέθηκε για την κατάληψη της Κόνιτσας, την οποία επιδίωκε να χρησιμοποιήσει ως πρωτεύουσα, αλλά απέτυχε. Τότε η ελληνική κυβέρνηση με τον Α.Ν. 509 της 27ης Δεκεμβρίου 1947 έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ. Όλα αυτά οδήγησαν και τις δύο πλευρές σε ατέλειωτες θανατηφόρες συγκρούσεις. (1)

Οι αποτυχίες του τακτικού στρατού προβλημάτισαν την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Ετέθη το πρόβλημα της αξιοπιστίας των στρατευσίμων, το οποίο ξεπεράστηκε με τη δημιουργία στρατοπέδου στο ξερονήσι της Μακρονήσου. Εκεί θα εστέλλονται οι ύποπτοι στρατεύσιμοι με σκοπό της "ανάνηψής" τους. Βέβαια οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν δεν ήταν και οι καλύτεροι σε βάρος εκείνων που δεν "μετανοούσαν". Χιλιάδες Έλληνες πολίτες προερχόμενοι από το χώρο της αριστεράς γνώρισαν τις "ειδικές συνθήκες", όπως τις ονόμαζαν για να αναγκάσουν έτσι και να τους στείλουν, όσοι ήθελαν, στο μέτωπο του πολέμου για να αποδείξουν και στην πράξη τη μεταστροφή τους.

Η οικονομική αμερικανική ενίσχυσε την ελληνική κυβέρνηση να λάβει ακόμη ένα μέτρο το οποίο φαίνεται ότι απέδωσε. Με τα χρήματα της Αμερικής αντιμετωπίστηκαν οι ανάγκες για την κάλυψη εξόδων μετακίνησης του πληθυσμού της υπαίθρου στα αστικά κέντρα. Παρουσιάστηκε το φαινόμενο σπίτια τα οποία εξυπηρετούσαν οικογένειες 3-4 ατόμων, υποχρεώθηκαν να φιλοξενήσουν για αρκετό χρονικό διάστημα αλλά 4-5, με τις ανάλογες συνέπειες διατροφής, υγιεινής περίθαλψης κ.λ.π.

Υπολογίζεται ότι με τον τρόπο αυτό περισσότερα από 700.000 άτομα μετακινήθηκαν στις πόλεις αφήνοντας την ύπαιθρο έρημη, στερώντας ταυτόχρονα και τη στήριξη που παρείχαν στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Έτσι δημιουργήθηκαν εμπόλεμες ζώνες που ανήκαν στην πολιτική και στρατιωτική κυριαρχία του Δ.Σ. Αυτό, όμως, βοήθησε και την ηγεσία του εθνικού στρατού να καταστρωθούν διάφορα σχέδια επί χάρτου πολεμικών επιχειρήσεων για την εκκαθάριση των ζωνών αυτών.

Ένα άλλο γεγονός ήρθε ξαφνικά να επηρεάσει την επικρατούσα τότε κατάσταση! Όταν την 1η Απριλίου 1947, μετά το θάνατο του βασιλιά Γεωργίου Β', ανήλθε στο θρόνο ο αδελφός του Παύλος και η Φρειδερίκη γίνεται βασίλισσα.

Η Φρειδερίκη γόνος γερμανικής καταγωγής από τον οίκο του Ανοβερου, μεγάλωσε την Αυστρία αλλά σπούδασε σε κολλέγια στο Λονδίνο. Στις 27 Σεπτεμβρίου 1937, μνηστεύθηκε τον Παύλο, διάδοχο του ελληνικού θρόνου και την 9η Ιανουαρίου 1938 έγινε ο γάμος τους. Απέκτησαν τρία παιδιά, τη Σοφία, βασίλισσα της Ισπανίας σήμερα, τον Κων/νο, κατόπιν βασιλιά των Ελλήνων από το 1964-67 και την πριγκίπισσα Ειρήνη.

Η Φρειδερίκη μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος επανήλθε από την Αίγυπτο και το Φεβρουάριο του 1947 ασπάστηκε το ορθόδοξο δόγμα. Αποδείχθηκε μια ικανή και ισχυρή προσωπικότητα. Για τις ανάγκες του πολέμου της Αλβανίας 1940, ίδρυσε τη "Φανέλλα του Στρατιώτη" και μέσω αυτής κατόρθωσε να στείλει στο μαχόμενο στρατό 127 χιλ. δέματα. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου 1946-1949 "επέδειξε σημαντική δραστηριότητα τόσο με την παρουσία της σε πολεμικές ζώνες (Κόνιτσα) όσο και με το έργο περίθαλψης του πληθυσμού της υπαίθρου (πρόνοια Β. επαρχιών της Ελλάδος, Σπίτια του Παιδιού κ.λ.π.)".

Ιδιαίτερη φροντίδα έδειξε στην περίθαλψη των παιδιών της υπαίθρου, κυρίως φτωχών οικογενειών και ορφανών, σε παιδουπόλεις. Εκεί η φιλοξενία τους είχε και ένα άλλο σκοπό. Την παρακολούθηση σχολικών μαθημάτων και την εκμάθηση κάποιας τέχνης. Υπήρχε, θυμάμαι τέτοια σχολή στη νήσο Λέρο, όπου φοίτησε ο αδελφός και εξελίχθηκε σε άριστο ηλεκτρολόγο της ΔΕΗ με σπουδαία εξέλιξη.

Η πρακτική της περίθαλψης των παιδιών των αγροτικών περιοχών βοήθησε στην συγκέντρωση, πολλών χιλιάδων παιδιών και στην ανάμειξή τους στα πολιτικά παιχνίδια των αντιμαχόμενων.

Αλλά και η άλλη πλευρά απάντησε κατά τον ίδιο περίπου τρόπο ως προς τη νεολαία. Προέβησαν σε βίαια στρατολόγηση παιδιών από τις υπόλοιπες επαρχιακές πόλεις και χωριά, χιλιάδες παιδιά, ηλικίας από 9 μέχρι 16 περίπου, οδηγήθηκαν σε χώρες της Α. Ευρώπης με κομμουνιστικό καθεστώς κάποια από αυτά επέστρεψαν πολλά, όμως, παρέμειναν.

Η ενέργεια αυτή καταγγέλθηκε στο ΟΗΕ και χαρακτηρίστηκε ως παιδομάζωμα. Ήταν ένα μέτρο σκληρό και οδυνηρό. Η αφαίρεση ενός κοριτσιού ή αγοριού από την αγκαλιά της μητέρας του μόνο οδύνη και λύπη προκαλεί. Το έτος 1958 βρέθηκα επισκέπτης στο σιδηροδρομικό σταθμό ειδομένης (σύνορα τότε με τη Γιουγκοσλαβία). Συνάντησα τη σύζυγο ενός καθηγητού Παν. Αθηνών, η οποία πήγαινε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για να βρει το παιδί της το οποίο πήρανε κατά την επιδρομή τους σε κάποιο χωριό της Ηπείρου οι αντάρτες.

Μοιραστείτε αυτή την ανάρτηση