Γυναίκες και Επιστήμη

 

…από την Αρχαιότητα ως Σήμερα. Υπατία, Μάργκαρετ Κάβεντις, Μαρία Σίμπιλα Μέριαν, Μαρία Έιμχαρτ, Ελισαβέτα Χεβέλιους, Μαρία Κούνιτζ, Λουίζ Μπουρζουά, Έμιλι ντι Σατελέ, Λάουρα Μπάσι, Καρολίνα Χέρσελ, Μαρί Πάουλτσε Λαβουαζιέ, Ζαν Μπαρέτ, Σοφί Ζερμέν, Μαίρη Λάιελ, Μαίρη Σόμερβιλ, Άντα Λάβλεις, Κλεμάνς Ρουαγιέ, Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ, Ίντιθ Κάβελ, Ελίζαμπελ Μπλάκγουελ, Ελίζαμπεθ Γκάρετ Άντερσον, Χέρθα Άιρτον, Σοφία Κοβαλέφσκαγια, Μαρί Κιουρί, Ντόροθι Χότζκιν, Ρόζαλιντ Φράνκλιν, Μπάρμπαρα Μακ Κλίντοκ…..

Τα αποσιωπητικά αναφέρονται στον τεράστιο κατάλογο γυναικών που έβαλαν το λιθαράκι τους για τη δημιουργία γνώσης, για την εξέλιξη της επιστήμης και είτε η ιστορία τις διέγραψε είτε τις προσπερνά ως εξαιρέσεις. Άλλες διάσημες κι άλλες λιγότερο γνωστές, η ιστορία τους μας δείχνει την ιστορία των γυναικών στην επιστήμη, σε ένα σφιχτά ανδροκρατούμενο χώρο. Ποια είναι η σημερινή συμμετοχή των γυναικών στις επιστήμες και τι μάχες πρέπει να δοθούν ακόμα;
Άρωμα γυναίκας είχαν τα μαθηματικά στην αρχαία Ελλάδα!
Μπορεί να έμεινε στην Ιστορία ως η μητέρα του Θησέα, αλλά πόσοι γνωρίζουν πως η Αίθρα ήταν δασκάλα λογιστικής; Και πως στη σύντροφο του σπουδαίου μαθηματικού Πυθαγόρα, Θεανώ, φέρεται ότι οφείλεται η θεωρία της χρυσής τομής;

• Είναι δύο μόλις από τις 40 άγνωστες αρχαίες Ελληνίδες μαθηματικούς, που αν και συνέβαλαν στην εξέλιξη της επιστήμης βυθίστηκαν στη λήθη της Ιστορίας.
  Χρειάστηκε να περάσουν 31 αιώνες για να έρθουν και πάλι στο φως και να διεκδικήσουν μια θέση στον επιστημονικό κόσμο.

Έχουν εντοπισθεί συνολικά 40 γυναίκες μαθηματικοί από τον 10ο αι. π.Χ. έως τον 5ο αι. μ.Χ.
Ποιο ήταν το προφίλ τους; Προέρχονται από διάφορες γωνιές του ελληνικού κόσμου. Οι περισσότερες είχαν σπουδάσει πέραν της βασικής εκπαίδευσης. Εκείνες που ανήκαν στην Πυθαγόρειο Σχολή δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα, διότι ο Πυθαγόρας έκανε δεκτές γυναίκες στη σχολή του. Υπήρχαν και ορισμένες όμως όπως η Λασθενία από την Αρκαδία που φαίνεται πως φοίτησαν και στην Ακαδημία του Πλάτωνα ντυμένες ως άνδρες, επειδή δεν επιτρέπονταν γυναίκες. Ενδιαφέρον επίσης είναι πως ελάχιστες ήταν παντρεμένες και είχαν παιδιά.

Γιατί έμειναν στην αφάνεια; Κατά ένα μεγάλο ποσοστό, από τη στάση των αρχαίων κοινωνιών προς «τας πεπαιδευμένας γυναίκας», όπου η γυναίκα αντιμετωπιζόταν πάντα ως η διαφορετική, η διεφθαρμένη, η ανώμαλη ή η περίεργη που ξέφευγε από την κλασική εικόνα της νοικοκυράς, συζύγου και μητέρας. Kατά ένα μικρότερο όμως η άγνοιά μας για τις γυναίκες αυτές οφείλεται και στην καταστροφή διαφόρων ιστορικών μαρτυριών με προεξάρχουσα την καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, ενώ ρόλο παίζει και το γεγονός πως υπάρχει μια αντιπάθεια τόσο προς τα μαθηματικά όσο και προς τα αρχαία ελληνικά.

Αρκεί να σκεφτείτε πως ενώ έχει εκδοθεί σχεδόν το σύνολο της σωζόμενης αρχαίας ελληνικής γραμματείας, μόλις το 1965 εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα αρχαίο ελληνικό μαθηματικό σύγγραμμα από τον Ευάγγελο Σταμάτη, ενώ από το 2000 έχουν εκδοθεί περί τα 26 έργα αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών και αστρονόμων.

Υπάρχει πιθανότητα να εντοπιστούν και άλλες γυναίκες επιστήμονες του αρχαίου κόσμου; Η έρευνα συνεχίζεται και τα πάντα είναι πιθανά. Ειδικά μέσα από αραβικά χειρόγραφα τα οποία έχουν διασώσει σε μετάφραση αρχαία ελληνικά έργα που κάηκαν μαζί με τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, υπάρχουν ελπίδες. Ακόμη και σήμερα όμως γυναίκες και μαθηματικά μοιάζουν με έννοιες ασύμβατες. Μάλιστα, ο πρόεδρος του Χάρβαρντ Λόρενς Σάμερς αναγκάστηκε να παραιτηθεί λίγο καιρό μετά τη δήλωσή του πως «οι γυναίκες δεν είναι φτιαγμένες για μαθηματικά!».

Η πιο γνωστή μαθηματικός της αρχαιότητας και η πρώτη γυναίκα επιστήμονας της οποίας η ζωή έχει καταγραφεί με λεπτομέρειες, η ΥΠΑΤΙΑ η «Γεωμετρική» (4ος αι. μ.Χ.), ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, τη φιλοσοφία, την αστρονομία και τη μηχανική. Αποτέλεσε πόλο έλξης για τους διανοούμενους της εποχής και ενώ έγραψε πολλά έργα, δε σώζονται παρά μόνο αναφορές για αυτά. Επειδή η δράση της θεωρήθηκε επικίνδυνη για την εξάπλωση του χριστιανισμού, καλλιεργήθηκε κλίμα εναντίον της που οδήγησε στη βίαιη δολοφονία της, την έγδαραν ζωντανή με κοχύλια, ομάδες φανατικών μοναχών, με την προτροπή του Κυρίλλου, χριστιανού επισκόπου Αλεξάνδρειας.. Παρότι η ίδια είχε πολλούς φίλους χριστιανούς, προτίμησε να μείνει πιστή στις αρχαιοελληνικές παραδόσεις.  Το κατακρεουργημένο πτώμα της διαμελίστηκε, πετάχτηκε στους δρόμους της Αλεξάνδρειας και κάηκε στην πυρά (από την εκκλησία της αγάπης).
ΑΙΘΡΑ (10ος – 9ος π.Χ. αιώνας) κόρη του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μητέρα του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής. Ιέρεια λοιπόν των απαρχών της πλέον εγκεφαλικής επιστήμης, η Αίθρα μάθαινε αριθμητική στα παιδιά της Τροιζήνος, με εκείνη την πολύπλοκη μέθοδο, που προκαλεί δέος, μιας και δεν υπήρχε το μηδέν…και οι αριθμοί συμβολίζονταν πολύπλοκα, αφού τα σύμβολά τους απαιτούσαν πολλές επαναλήψεις (Κρητομυκηναϊκό σύστημα αρίθμησης).
ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας) Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ, παριστάνει τον αριθμό 10.
Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό 1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την πρόταση “ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ”

 ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΑ (6ος αιώνας π.Χ.). Ο Διογένης ο Λαέρτιος λόγιος-συγγραφέας την αναφέρει ως Αριστόκλεια ή Θεόκλεια. Ο Πυθαγόρας πήρε τις περισσότερες από τις ηθικές του αρχές από την Δελφική ιέρεια Θεμιστόκλεια, που συγχρόνως τον μύησε στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας. Σύμφωνα με τον φιλόσοφο Αριστόξενο (4οςπ.Χ. αιώνας) η Θεμιστόκλεια δίδασκε μαθηματικά σε όσους από τους επισκέπτες των Δελφών είχαν την σχετική έφεση. Ο μύθος αναφέρει ότι η Θεμιστόκλεια είχε διακοσμήσει τον βωμό του Απόλλωνος με γεωμετρικά σχήματα. Κατά τον Αριστόξενο ο Πυθαγόρας θαύμαζε τις γνώσεις και την σοφία της Θεμιστόκλειας γεγονός που τον ώθησε να δέχεται αργότερα και στην Σχολή του γυναίκες.

ΘΕΑΝΩ (6ος π.Χ. αιώνας) Η Θεανώ από τον Κρότωνα, κόρη του γιατρού Βροντίνου, ήταν μαθήτρια και ένθερμη οπαδός του Πυθαγόρη. Παντρεύτηκε στην Σάμο τον μεγάλο Μύστη με τον οποίο είχε 36 χρόνια διαφορά ηλικίας. Δίδαξε στις πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνος. Η Θεανώ θεωρείται η ψυχή της θεωρίας των αριθμών, που έπαιξαν κυριαρχικό και καίριο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλεία. Στην ίδια αποδίδεται η πυθαγόρεια άποψη της “Χρυσής Τομής”. Της αποδίδονται ακόμα διάφορες κοσμολογικές θεωρίες. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρη ή Θεανώ τον διαδέχθηκε ως επικεφαλής της διασκορπισμένης πλέον κοινότητας. Με την βοήθεια των θυγατέρων της (Δαμούς, Μυίας ή Μυρίας και Αριγνώτης) διέδωσε το επιστημονικό και φιλοσοφικό πυθαγόρειο σύστημα σε όλη την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Η Θεανώ έγραψε και βιβλιογραφία του Πυθαγόρου, που χάθηκε. Με τον Πυθαγόρα απέκτησε, εκτός από τις θυγατέρες και δύο υιούς, τον Τηλαύγη και τον Μνήσαρχο.Ο Ιάμβλιχος την μνημονεύει ως ‘μαθηματικόν άξιαν μνήμης κατά παιδείαν’.
ΦΙΝΤΥΣ:(6ος π.Χ. αιώνας).Αναφέρεται και ως Φίλτυς. Μαθήτρια του Πυθαγόρου, θυγατέρα του Θέοφρη από τον Κρότωνα και αδελφή του Βυνδάκου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητος που συνδέει τις Πυθαγόρειες τριάδες.

ΜΕΛΙΣΣΑ
(6ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια του Πυθαγόρη. Ασχολήθηκε με την κατασκευή κανονικών πολυγώνων. Ο Λόβων ο Αργείος γράφει για μία άγνωστη εργασία της: “Ο ΚΥΚΛΟΣ ΦΥΣΙΝ (η Μελίσσα) ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΓΩΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΕΣΤΙ”.
ΤΥΜΙΧΑ
(6ος π.Χ. αιώνας).Η Τυμίχα γυναίκα του Κροτωνιάτου Μυλλίου ήταν (σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο) Σπαρτιάτισσα, γεννημένη στον Κρότωνα. Από πολύ νωρίς έγινε μέλος της Πυθαγόρειας κοινότητος. Αναφέρεται από τον Ιάμβλιχο ένα σύγγραμμά της σχετικά με τους “φίλους αριθμούς”(*6). Μετά την καταστροφή της σχολής από τους δημοκρατικούς του Κρότωνος η Τυμίχα κατέφυγε στις Συρακούσες. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος απαίτησε από την Τυμίχα να του αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλίας έναντι μεγάλης αμοιβής. Αυτή αρνήθηκε κατηγορηματικά και μάλιστα έκοψε με τα δόντια την γλώσσα της και την έφτυσε στο πρόσωπο του Διονυσίου. Το γεγονός αυτό αναφέρουν ο Ιππόβοτος και ο Νεάνθης.

ΠΤΟΛΕΜΑΪΣ
(6ος π.Χ. αιώνας). Νεοπυθαγόρεια φιλόσοφος, μουσικός και μαθηματικός. Την αναφέρει ο Πορφύριος στο έργο του “ΕΙΣ ΤΑ ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ”. Κατά τον Πορφύριο (νεοπλατωνικό φιλόσοφο του 3ου μ.Χ. αιώνα) η Πτολεμαϊς μεταξύ άλλων απέδειξε και την πρόταση: “ΕΑΝ ΔΥΟ ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΑΝΤΕΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΠΟΙΩΣΙ ΤΙΝΑΣ, ΟΙ ΓΕΓΟΜΕΝΟΙ ΕΞ ΑΥΤΩΝ ΙΣΟΙ ΑΛΛΗΛΟΙΣ ΕΣΟΝΤΑΙ” (δηλαδή αβ=βα)

ΠΥΘΑΓΟΡΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
(γύρω στον 6ον–5ον π.Χ. αιώνα). Ο Ιάμβλιχος στο έργο του “ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΥ ΒΙΟΥ” διέσωσε τα ονόματα δεκαεπτά πυθαγορείων γυναικών που ήταν γνώστριες της πυθαγόρειας φιλοσοφίας και των πυθαγορείων μαθηματικών. Ήδη έχουμε αναφέρει μερικές από αυτές. Οι υπόλοιπες είναι:
Ρυνδακώ, αδελφή Βυνδάκου.
Οκκελώ και Εκκελώ (αδελφές) από τις Λευκάνες.
Χειλωνίς, κόρη Χείλωνος του Λακεδαιμονίου.
Κρατησίκλεια, σύζυγος Κλεάνορος του Λακεδαιμονίου.
Λασθένεια η Αρκάς.
Αβροτέλεια κόρη Αβροτέλους του Ταραντίνου.
Εχεκράτεια η Φλιασία.
Θεανώ γυναίκα του Μεταποντίνου Βροντίνου. (Δεν πρέπει να συγχέεται με την Θεανώ την σύζυγο του Πυθαγόρου και κόρη του Κροτωνιάτη Βροντίνου)
Τυρσηνίς, η Συβαρίτις.
Πεισιρρόδη η Ταραντινίς.
Θεαδούσα η Λάκαινα.
Βοιώ η Αργεία.
Βαβέλυκα η Αργεία.
Κλεαίχμα αδελφή Αυτοχαρίδα του Λάκωνος.
Νισθαιαδούσα.

ΔΙΟΤΙΜΑ από την Μαντινεία
(6ος–5ος π.Χ. αιώνας).Στο “Συμπόσιον” του Πλάτωνος, ο Σωκράτης αναφέρεται στην Δασκάλα του Διοτίμα, ιέρεια στην Μαντίνεια, που υπήρξε Πυθαγόρεια και γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας. Κατά μαρτυρία του Ξενοφώντος, η Διοτίμα δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων (6ος–5ος π.Χ. αιώνας). Βιτάλη ή και Βιστάλα, κόρη της Δαμούς και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα “υπομνήματα”, δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της.

ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ
(5ος π.Χ. αιώνας). Πυθαγόρεια φιλόσοφος, συγγραφέας και μαθηματικός. Διάφορες πηγές την ταυτίζουν με την Περικτιόνη την μητέρα του Πλάτωνος και κόρη του Κριτίου. Ο μαθηματικός Πλάτων, όπως και ο φιλόσοφος Πλάτων, οφείλει την πρώτη γνωριμία του με τα μαθηματικά και την φιλοσοφία στην Περικτιόνη. Ο Πλάτων δεν αναφέρει το παραμικρό για την μητέρα του. Ήταν βαθιά χολωμένος μαζί της επειδή αυτή μετά από τον θάνατο του Αρίστωνος (του πατέρα του Πλάτωνος) παντρεύτηκε με κάποιον Αθηναίο, με το όνομα Πυριλάμπης στον οποίο αφοσιώθηκε. Στο γεγονός αυτό ίσως οφείλεται και ο “μισογυνισμός” του μεγάλου φιλοσόφου, που παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του άγαμος. Ο Στοβαίος στο “Ανθολόγιο” του, γράφει για την Περικτιόνη ότι κατείχε τα της γεωμετρίας και της αριθμητικής: “…ΓΑΜΕΤΡΙΑ ΜΕΝ ΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑΛΛΑ ΤΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΙΝΑ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΟΛΕΟΝΤΑΙ , Α ΔΕ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ, ΟΥΤΩΣ ΓΑΡ ΕΧΕΙ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ”.

ΛΑΣΘΕΝΕΙΑ
(4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας:“ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.

ΑΞΙΟΘΕΑ
(4ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια και αυτή, όπως και η Λασθένεια, της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και την φυσική φιλοσοφία. Αργότερα δίδαξε τις επιστήμες αυτές στην Κόρινθο και την Αθήνα..

ΝΙΚΑΡΕΤΗ η Κορίνθια
Αναφέρεται από τον Ν. Χατζηδάκι ως “ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΘΕΡΑΠΑΙΝΙΣ”. Την αναφέρει ακόμα και ο Ε. Σταμάτης. Από τους αρχαίους συγγραφείς την μνημονεύει ο Στοβαίος. Κατά τον Ν. Χατζηδάκι, στην Νικαρέτη οφείλεται η αναδιατύπωση και η απόδειξη του θεωρήματος: “ΠΑΝΤΟΣ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΛΕΥΡΩΝ ΠΡΟΣΕΚΒΛΕΙΘΕΙΣΗΣ, Η ΕΝΤΟΣ ΓΩΝΙΑ ΕΚΑΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΓΩΝΙΩΝ ΜΕΙΖΩΝ ΕΣΤΙ”.

ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία
(4ος–3ος π.Χ. αιώνας). Κόρη του Αριστίππου, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Λέγεται ότι δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική για αρκετά χρόνια και ότι έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία ποικίλου περιεχομένου, από τα οποία τα δύο περιελάμβαναν και πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνση της Σχολής. Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι.

Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε:
«Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου».
ΠΥΘΑΪΣ
(2ος π.Χ. αιώνας). Γεωμέτρης, κόρη του μαθηματικού Ζηνοδώρου. Ασχολήθηκε, μαζί με τον πατέρα της, με εμβαδά επιπέδων χωρίων. Την αναφέρει ο Ευτόκιος. Ο Θέων ο Αλεξανδρεύς (4ος μ.Χ. αιώνας) στα σχόλιά του στην “ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΙ” του Πτολεμαίου γράφει: “ΠΟΙΗΣΟΜΕΘΑ ΔΗ ΤΗΝ ΤΟΥΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΙΝ ΕΝ ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΚ ΤΩΝ ΖΗΝΟΔΩΡΟΥ ΚΑΙ ΠΥΘΑΪΔΟΣ ΔΕΔΕΙΓΜΕΝΩΝ ΕΝ ΤΩ ΠΕΡΙ ΙΣΟΠΕΡΙΜΕΤΡΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ”.
ΠΑΝΔΡΟΣΙΩΝ
(4ος μ.Χ. αιώνας). Συναντάται κει ως Πάνδροσος. Αλεξανδρινή γεωμέτρης, μάλλον μαθήτρια του Πάππου, ο οποίος της αφιερώνει και το γ’ βιβλίο της “ΣΥΝΑΓΩΓΗΣ”. Η Πανδροσίων χωρίζει τα γεωμετρικά προβλήματα σε τρεις κατηγορίες: “ΤΡΙΑ ΓΕΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΕΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΝ ΑΥΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΛΕΙΣΘΑΙ, ΤΑ ΔΕ ΓΡΑΜΜΙΚΑ”.
Ο ρόλος των γυναικών στην κοινωνία είχε μια διαχρονική αξία: αναπαραγωγή, φροντίδα συζύγου και ηλικιωμένων, ανατροφή παιδιών, φροντίδα σπιτιού. Για πολλούς αιώνες οι γυναίκες θεωρούνταν κατώτερα όντα, με ικανότητες περιορισμένες μόνο στο να αποδίδουν στις προαναφερθείσες εργασίες και φυσικά ούτε λόγος στο να ανακατευτούν με την απόκτηση ή την παραγωγή γνώσης…
Πολλές υπήρξαν σύζυγοι, αδελφές αναγνωρισμένων επιστημόνων, που είτε συνέβαλαν ουσιαστικά, είτε παρήγαγαν μεγάλο μέρος της έρευνας καταγράφοντας μετρήσεις, σχεδιάζοντας μέρος των παρατηρήσεων, κατηγοριοποιώντας τις συλλογές δειγμάτων. Σχεδόν καμίας όμως το όνομα δεν αναφερόταν στις δημοσιεύσεις και τα βιβλία που παρουσίαζαν τα αποτελέσματα των ερευνών.
Οι πιο αποφασισμένες δοκίμασαν τη μεταμφίεση σε άντρα και κάποιες μάλιστα το κατάφεραν πολύ πετυχημένα μιας και δεν αποκαλύφθηκε το φύλο τους παρά μετά το θάνατό τους. Τέτοιες πρακτικές επέτρεψαν τη συμμετοχή τους στις επιστημονικές πρακτικές και εξελίξεις, με το ρίσκο της  πάντα της αποκάλυψής τους με ότι συνέπειες κι αν είχε αυτό. Σίγουρα, όμως, θυσίασαν μέρος της προσωπικής τους ζωής, αφού μεταμφίεση σημαίνει και απομόνωση.

Άλλες πάλι προσπάθησαν με πολλά μέσα κι επιμονή να γίνουν δεκτές ώστε να ασχοληθούν με επιστημονικά ενδιαφέροντα. Τα Πανεπιστήμια δεν έκαναν δεκτά στους κόλπους τους γυναίκες ούτε για να παρακολουθήσουν και να μορφωθούν, αλλά ούτε αργότερα- όταν έγιναν δεκτές οι πρώτες φοιτήτριες- για να διδάξουν. Οι πρώτες φοιτήτριες χλευάζονταν από τους άρρενες συμφοιτητές τους. Ορισμένες φορές, οι αντιδράσεις περιλάμβαναν το λιθοβολισμό ή άλλες βίαιες εκδηλώσεις.
Βρετανικά Πανεπιστήμια όπως το Κέμπριτζ δεν παρέδωσαν πτυχία σε φοιτήτριές τους παρά από το μέσο του 20ού αιώνα. Όταν δημιουργήθηκαν επιστημονικά δίκτυα όπως η Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου, η Ακαδημία Επιστημών του Παρισιού κι άλλες αντίστοιχες, οι πόρτες ήταν ερμητικά κλειστές για γυναίκες και άτομα κατώτερης κοινωνικής τάξης. Μάλιστα, για την παρουσίαση ερευνητικών αποτελεσμάτων που μπορεί να είχε κάνει αποκλειστικά μια γυναίκα επιστήμονας χρειαζόταν ένας άντρας από το οικογενειακό ή φιλικό της περιβάλλον. Η ίδια απαγορευόταν να εισέλθει σε αυτόν τον κύκλο.
Καθίσταται λοιπόν κατανοητό ότι οι πρώτες ριζοσπαστικές κινήσεις για την ανάμιξη των γυναικών στα επιστημονικά δρώμενα ήθελαν μεγάλο θάρρος κι επιμονή. Οι περισσότερες ήταν αυτοδίδακτες ή παρακολουθούσαν τα κατ’ οίκον μαθήματα των αδερφών τους και διάβαζαν τα πανεπιστημιακά βιβλία τους. Συμμετέχοντας και βοηθώντας συζύγους και αδελφούς ανέπτυξαν τις γνώσεις τους στο ανάλογο αντικείμενο και μπόρεσαν να εκφράσουν ορισμένες γραπτά τη δική τους άποψη και ανάλυση.
Άλλες πάλι, κατάφεραν μέσω ενός πιο προοδευτικού γονέα (συνήθως πατέρα) να εισέλθουν στους κύκλους αυτούς και να αποδείξουν το ιδιαίτερο ταλέντο τους. Όμως, όπως φαίνεται, η αυτοθυσία για χάρη ενός επιστημονικού αντικειμένου προερχόταν από το πάθος των γυναικών αυτών, την επιμονή τους να ικανοποιήσουν τη δίψα τους για γνώση και το κουράγιο τους για τα εμπόδια που θα αντιμετώπιζαν.

Το 17^ο με 18^ο αιώνα οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να επισκέπτονται εργαστήρια. Μπορούσαν, σε πιο εύπορες οικογένειες, να παρακολουθούν μαθήματα στο σπίτι μαζί με τους αδερφούς τους. Η Μαρία Σιμπίλα Μέριαν μεγάλωσε στη Γερμανία από Ελβετούς γονείς. Από μικρή έμαθε να ζωγραφίζει, να σχεδιάζει, να αναμιγνύει χρώματα κτλ. Αυτό το καλλιτεχνικό της ταλέντο το αξιοποίησε  αρχίζοντας μια δική της επιχείρηση με υφάσματα, αντί να ακολουθήσει, όπως συνηθιζόταν, το επάγγελμα του συζύγου της. Η συμβολή της στην επιστήμη και μάλιστα στην εντομολογία σχετίζεται με την παρατηρητικότητά της και την ικανότητα να απεικονίζει.
Παρακολουθώντας ένα θέμα μη δημοφιλές για την εποχή της, τα έντομα, εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο σχετικά με τη μεταμόρφωση των καμπιών σε πεταλούδες και έλαβε θετικές κριτικές, μιας και οικονομικά προσέφερε χρήσιμες πληροφορίες για την καλλιέργεια εντόμων όπως οι μεταξοσκώληκες. Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν πρωτοποριακή μόνο ως προς αυτήν της την ενασχόληση. Στα σαράντα της εγκατέλειψε τον άντρα της και έφυγε μαζί με τη μητέρα και τις κόρες της για το Σουρινάμ, ολλανδική αποικία στη  Νότιο Αμερική. Εκεί παρατήρησε, απεικόνισε και εξέδωσε βιβλίο σχετικά με τα ζώα και τα φυτά της περιοχής. Ταυτόχρονα, άσκησε κριτική για τη σκλαβιά των ιθαγενών πληθυσμών και την απάνθρωπη συμπεριφορά των ευρωπαίων. Το έργο της ξεχάστηκε μέχρι τον 20^ο αιώνα οπότε την τίμησαν στη Γερμανία .
Δε μπορεί να μη γίνει αναφορά στην πρώτη γυναίκα που έγινε καθηγήτρια Πανεπιστημίου στην Ευρώπη. Πρόκειται για τη Λάουρα Μπάσι, μια Ιταλίδα γόνος εύπορης οικογένειας. Σε ηλικία 21 ετών δίδασκε ανατομία στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Επιστημών το 1732 και την επόμενη χρονιά της δόθηκε η έδρα της Φιλοσοφίας. Παρ’ όλο που η Ιταλία ήταν σχετικά πιο προοδευτική χώρα, δεν ήταν όλα ρόδινα για την Μπάσι.
Μητέρα 8 παιδιών, δίδασκε λιγότερες ώρες και πληρωνόταν λιγότερο από τους συναδέλφους της. Η ίδια προσπάθησε επανειλημμένως να αλλάξει αυτή η διάκριση. Έδινε διαλέξεις σχετικά με τη Νευτώνεια φυσική και ήταν από τις πρωτεργάτριες εισαγωγής των σχετικών επιστημονικών εξελίξεων στην Ιταλία. Όταν το 1772 πέθανε ο καθηγητής φυσικής, η Μπάσι έδωσε δικαστική μάχη για να τη λάβει εκείνη. Πράγματι την κέρδισε, αλλά το κατεστημένο αποφάσισε μετά από αυτό να μην επιτρέψει σε άλλη γυναίκα να εισέλθει στο πανεπιστήμιο.

Η Ελίζαμπεθ Μπλάκγουελ είναι η πρώτη γυναίκα γιατρός της Αμερικής. Ενώ 17 ιατρικές σχολές την απέρριψαν, κατάφερε να εισαχθεί και να σπουδάσει στο κολέγιο Τζινίβα της Νέας Υόρκης κατά λάθος. Οι αρχές του Πανεπιστημίου άφησαν την εκλογή της στους φοιτητές, οι οποίοι θεωρώντας ότι επρόκειτο για φάρσα ψήφισαν πλειοψηφικά «ναι». Όταν είδαν τη συμφοιτήτριά τους την κοίταζαν σα να ήταν αλλόκοτη, ενώ ορισμένοι καθηγητές της ζήτησαν να μην παρακολουθεί τα μαθήματα που σχετίζονταν με την αναπαραγωγή. Η Μπλάκγουελ επέμεινε, όμως, και τελικά πήρε το πτυχίο της ως αριστούχος και πρώτη της τάξης της. Απορριπτόμενη από τα νοσοκομεία για την πρακτική της κατευθύνθηκε στο Παρίσι, όπου όπως ανακάλυψε πως οι γυναίκες θεωρούνταν ικανές μόνο ως μαίες. Εν τέλει ίδρυσε δικό της νοσοκομείο για φτωχούς και μαζί με τη Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (γνωστή πρωτοπόρος για τη νοσηλευτική) ίδρυσαν την Ιατρική Σχολή Γυναικών.
Η Μπλάκγουελ υπήρξε έμπνευση για μια άλλη πρωτοπόρο της ιατρικής, την Ελίζαμπεθ Γκάρετ Άντερσον. Βρίσκοντας κι αυτή τις πόρτες κλειστές, άνοιξε δικό της ιατρείο στο Λονδίνο με τη βοήθεια του πατέρα της, έχοντας φοιτήσει ως νοσοκόμα και παρακολουθώντας ταυτόχρονα τα μαθήματα ιατρικής. Ίδρυσε κλινικές και νοσοκομεία για τη νοσηλεία των γυναικών. Για πολλά χρόνια ήταν η μοναδική γυναίκα που ήταν μέλος του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου. Η πολιτική της δράση για τα δικαιώματα των γυναικών την έκαναν την πρώτη γυναίκα δήμαρχο της Αγγλίας.
Δύο γυναίκες που συνέβαλαν στην επιστημονική εξέλιξη του τελευταίου αιώνα, αλλά δεν είχαν εν ζωή την ίδια αναγνώριση ήταν η Μαρί Κιουρί και Ρόζαλιντ Φράνκλιν.
Η πρώτη είναι ο μοναδικός άνθρωπος που κατάφερε να κερδίσει το βραβείο Νόμπελ δύο φορές, ενώ η δεύτερη πέθανε πριν αναγνωριστεί η προσφορά της.
Για τη Μαρί Κιουρί δε χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις: πρόκειται για μια επιστήμονα που πέθανε πειραματιζόμενη με τη ραδιενέργεια. Είχε τη στήριξη και το σεβασμό του συζύγου της για την επιστημονική της καριέρα, κάτι που δεν ίσχυε για πολλές άλλες γυναίκες της έρευνας. Το 1903 μοιράστηκε το Νόμπελ Χημείας με τον Πιερ Κιουρί και τον Ανρί Μπεκερέλ, ενώ το 1911 το απέσπασε μόνη της για την ανακάλυψη δύο νέων στοιχείων, του ράδιου και του πολώνιου.
Ως τι ορίζουμε σήμερα την ενασχόληση των γυναικών με την επιστήμη; Μάλλον είναι η κατάκτησή μας πάνω στο δικαίωμα εισόδου στην τριτοβάθμια…. Εξακολουθεί να παραμένει έντονο το στερεότυπο των ανδρικών και γυναικείων επαγγελμάτων. Ενώ, παρόλα αυτά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δούμε μία γυναίκα πολιτικό μηχανικό και έναν άντρα νοσοκόμο, εξακολουθεί να υπάρχει πολύ μικρότερη πιθανότητα να δούμε μία γυναίκα ακαδημαϊκό ή, ακόμα, παρατηρούμε μικρότερη συμμετοχή γυναικών σε μεταπτυχιακά προγράμματα σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους τους.

Εν τέλει, αυτός είναι ο πραγματικός αντικατοπτρισμός της κοινωνίας. Η γυναίκα που δεν έχει τη δυνατότητα να δράσει επιστημονικά λόγω της κλασικής αντίληψης που τη θέλει λιγότερο δυναμική, ή ακόμα και λιγότερο έξυπνη, αλλά και λόγω αυτού που ονομάζεται «αντικειμενικές δυσκολίες», που σημαίνει ότι κάποιος (δηλαδή κάποια) πρέπει να κρατήσει το σπίτι.
Βγήκαμε από το σπίτι μας και μπήκαμε στην αγορά εργασίας. Παίρνουμε και πτυχίο, αποκτάμε ανώτατη μόρφωση και παιδεία. Αλλά δε συμμετέχουμε στην έρευνα, δεν έχουμε ίδιες δυνατότητες να παράγουμε επιστημονικό έργο, δεν έχει σπάσει αυτή η σεξιστική λογική που πηγαίνει πίσω ολόκληρη την κοινωνία.
Περισσότερες γυναίκες επιστήμονες σημαίνει διάλυση όλου αυτού του κοινωνικά ρατσιστικού μοντέλου που στέλνει άλλους ανθρώπους σπίτι τους και που δίνει σε άλλους τη δυνατότητα της διεύρυνσης των οριζόντων τους. Σημαίνει τεράστια συνεισφορά στην επιστημονική έρευνα, σημαίνει μία κατάκτηση ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου που γίνεται πιο προοδευτικό και πιο ανοιχτόμυαλο, σημαίνει ότι σπάμε στην πράξη τις διακρίσεις και ότι μπορούμε να το κάνουμε σε όλα τα επίπεδα.
@miastala
S A H A R A S I A
Οι περιοχές που είναι οι πιο απομακρυσμένες από την Σαχαρασία, η Ωκεανία και ο Νέος Κόσμος, βρέθηκε ότι διέθεταν τις πιο τρυφερές, αθωράκιστες, μητριαρχικές συμπεριφορές, οι οποίες υποστηρίζουν και προστατεύουν τους δεσμούς μεταξύ μητέρας-βρέφους και άντρα-γυναίκας. Μια συστηματική επισκόπηση αρχαιολογικών και ιστορικών δεδομένων οδηγεί στην άποψη ότι η πατριαρχία πρωτοεμφανίστηκε στην Σαχαρασία μετά το 4000 π.Χ., την εποχή της μεγάλης οικολογικής μεταβολής από καταστάσεις όπου επικρατούσαν τα σχετικά υγρά λιβάδια και τα δάση σε καταστάσεις άνυδρων ερήμων.
Εντοπίστηκαν τα πρότυπα διαμονής και μετανάστευσης των πατριαρχικών πληθυσμών, από τις προηγούμενες πατρίδες τους που βρίσκονταν μέσα στην Σαχαρασία, για να εξηγηθεί η μετέπειτα εμφάνιση της πατριαρχίας σε περιοχές που βρίσκονται έξω από την Σαχαρασία. Πριν από την εμφάνιση των καταστάσεων ξηρασίας μέσα στην Σαχαρασία, υπάρχουν πολλά στοιχεία υπέρ της πλατιάς διάδοσης της μητριαρχίας, αλλά στοιχεία που να υποδεικνύουν ύπαρξη πατριαρχίας εν γένει δεν υπάρχουν.
Υποστηρίζεται ότι η μητριαρχία αποτελεί την πρωιμότερη, αρχική, και έμφυτη μορφή ανθρώπινης συμπεριφοράς και κοινωνικής οργάνωσης, ενώ η πατριαρχία, η οποία διαιωνίστηκε από κοινωνικούς θεσμούς που επέφεραν τραύματα, πρωτοεμφανίστηκε ανάμεσα στους πληθυσμούς του Homo Sapiens στην Σαχαρασία, υπό την πίεση της έντονης ερημοποίησης, της πείνας και της υποχρεωτικής μετανάστευσης.
Οι ψυχολογικές απόψεις του Βίλχελμ Ράιχ παρέχουν την κατανόηση του μηχανισμού με τον οποίο οι πατριαρχικές (θωρακισμένες, βίαιες) συμπεριφορές έγιναν καθεστώς και συνεχίζονται πολύ καιρό μετά το αρχικό τραύμα. Διάβασε πωςκατάντησε η κοινωνία πατριαρχική με όλα τα ολέθρια αποτελέσματα που βλέπεις γύρω σου. ΕΔΩ




Φιλε μου ο σημερινός εχθρός σου είναι η παραπληροφόρηση των μεγάλων καναλιών. Αν είδες κάτι που σε άγγιξε , κάτι που το θεωρείς σωστό, ΜΟΙΡΆΣΟΥ ΤΟ ΤΩΡΑ με ανθρώπους που πιστεύεις οτι θα το αξιολογήσουν και θα επωφεληθούν απο αυτό! Μην μένεις απαθής. Πρώτα θα νικήσουμε την ύπνωση και μετά ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ τα υπόλοιπα.