Αν οι αυτονομιστές τα καταφέρουν, η Καταλονία θα καταστρέψει οικονομικά όλη την περιοχή, υποστηρίζει ο Matthew Parris.
Η σκηνή είναι σχεδόν επιστημονικής φαντασίας. Όχι με την αισιοδοξία ενός λαμπερού κόσμου που έρχεται, αλλά πιο Blade Runner: μια δυστοπική αίσθηση της φιλοδοξίας που ξεπερνά τον εαυτό της. Αρχίζω αυτή τη στήλη από το νέο τερματικό σταθμό του διεθνούς αεροδρομίου της Βαρκελώνης. Είναι ένα απολύτως όμορφο κτίριο. Και δεν υπάρχει απολύτως καμία χρήση για αυτό. Τόσο μεγάλο και τόσο άδειο είναι αυτό το έξοχα αναμμένο σπήλαιο, που η ασφάλεια κυκλοφορεί αθόρυβα με δίτροχες μηχανές Segway: έξυπνα ένστολοι, εξοπλισμένοι, στητοί και σε εγρήγορση- για το τίποτα.
Ο τόπος είναι ένα σύμβολο. Ένας λευκός ελέφαντας στο δωμάτιο -αν ποτέ υπήρχε. Ήταν γραφτό να γίνει μια βιτρίνα για το μέλλον της Καταλονίας ως ανεξάρτητο έθνος. Αντ ‘αυτού, έχει γίνει ένα σύμβολο υπερβολικής φιλοδοξίας, πολιτικής και οικονομικής, στην περιοχή που έχει τώρα μεγαλύτερα χρέη από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ισπανίας. Ακόμη και πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση δεν υπήρξε ποτέ μια επιχειρησιακή υπόθεση για την τεράστια διεθνή επέκταση του αερολιμένα της Βαρκελώνης. Το αεροδρόμιο Barajas της Μαδρίτης έχει επίσης επεκταθεί πολύ, και η Βαρκελώνη έπαιξε το παιχνίδι «ό,τι κάνετε εσείς, εμείς μπορούμε να το κάνουμε μεγαλύτερο». Η πραγματική λογική πίσω από την αναβάθμιση του αεροδρομίου της Καταλονίας ήταν να δείξει ότι είναι μια κανονική χώρα. Ή “περιοχή”, όπως προτιμά να την αποκαλεί η κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη.
Η κατάσταση οδεύει ταχέως προς αδιέξοδο. Ξεχάστε την Κύπρο: μεταξύ των μικρών κρατών της Ευρώπης, η Καταλονία είναι αυτή που θα μπορούσε να κάνει το ευρωπαϊκό σχέδιο να αποτύχει. Πουθενά δεν εξαρτάται από την Κύπρο, αλλά η ακεραιότητα της Ισπανίας και η αξιοπιστία της ισπανικής οικονομίας εξαρτάται από την Καταλονία: αν η Μαδρίτη και η Βαρκελώνη μπορούν να διαχειριστούν τις διαφορές τους. Μια άτακτη απόσχιση θα κατέστρεφε όλη την Ιβηρική Χερσόνησο, από την Πορτογαλία ως τη Χώρα των Βάσκων.
Επιστρέφω από την αγροτική Καταλονία, όπου φαίνεται ότι σχεδόν κάθε σπίτι πετάει το νέο μπάνερ των καταλανών αυτονομιστών: μια σημαία σε κουβανέζικο στιλ, με ένα αστέρι σε ένα τρίγωνο και τις τέσσερις κόκκινες ρίγες του αρχαίου εμβλήματος του έθνους. Η οικογένειά μου εδώ, είναι σχεδόν όλοι Καταλανιστές πλέον. Μιλώντας μαζί τους και στους φίλους τους για τις σχέσεις στην Καταλονία και βλέποντας τα συνθήματα στους τοίχους, έχεις την εντύπωση ότι το σύνολο του λαού (γιατί οι Καταλανοί είναι αναμφίβολα ένας λαός, με τη γλώσσα και την δική του ιστορία) υποστηρίζει σταθερά την ανεξαρτησία και θα την ψηφίσει στο δημοψήφισμα που η περιφερειακή κυβέρνηση θέλει να περάσει το επόμενο έτος: ιδανικά, ελπίζουν, την ίδια ημέρα με τη Σκωτία.
Ωστόσο, αν κάποιος μιλήσει με τον ανταποκριτή των Times στην Ισπανία, Graham Keeley, μπορεί να πάρει μια πιο διφορούμενη εικόνα. «Στο δικό μας μέρος της χώρας», του είπα, «όποιος είναι ενάντια στην ανεξαρτησία θα ένιωθε μια μικρή μειοψηφία». «Ακριβώς», είπε. Ο Graham έχει συναντήσεις πολλές αμφιβολίες στη μεσαία αστική τάξη των Καταλανών και αναρωτιέται τι πραγματικά θα ψηφίσουν – στην ησυχία της κάλπης και όχι στο θόρυβο του δρόμου. Κανείς δεν ξέρει.
Οι δημοσκοπήσεις που υπάρχουν μπορούν ερμηνευθούν με δύο τρόπους. Τον Ιούνιο του 2005, τα παλιότερα διαθέσιμα στοιχεία, μόνο 13,6% ήθελαν την ανεξαρτησία τους.
Εκείνοι που επιλέγουν την ανεξαρτησία αυξήθηκαν από 24,5% τοις εκατό πριν από δύο χρόνια, στο 46,4% στην πιο πρόσφατη έρευνα. Αλλά οι αριθμοί έχουν σταθεροποιηθεί. Από αυτό το πάγωμα, είτε προκλήθηκε από την προσέγγιση του δημοψηφίσματος, είτε από τη δυσφορία της δυσλειτουργικότητας του «συνασπισμού από την κόλαση» που διέπει σήμερα την Καταλονία, είναι δυνατόν να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η ώθηση των αριθμών πολύ πάνω από το 50% μπορεί να αποδειχθεί προβληματική.
Κάποιος συναντά μια περίεργη αφέλεια για την ανεξαρτησία εδώ. Δεν έχει γίνει προφανές ακόμη σε πολλούς ότι η Σκωτία (με τους αυτονομιστές της οποίας συνδέονται πολλοί Καταλανοί) πιθανότατα θα ψηφίσει «όχι». Φαίνονται έκπληκτοι, ακόμα και απογοητευμένοι, όταν κάποιος επισημαίνει ότι η αποδοχή ενός νέου, κυρίαρχου καταλανικού κράτους ή από τη διεθνή κοινότητα δεν θα είναι απλή. Ότι η ένταξη στην ΕΕ δεν θα είναι αυτόματη. Ότι θα υπάρξει τεράστια αντίσταση (κυρίως από τη Γαλλία και το Βέλγιο) ως προς το προηγούμενο, ενώ οι όποιες εμπορικές σχέσεις συμφωνήθηκαν θα μπορούσαν να είναι αρκετά φειδωλές. Και ότι θα υπάρξουν σημαντικές διαφορές σχετικά με την κατανομή του μεριδίου της Καταλονίας στα ισπανικά χρεόγραφα. Δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο όλα αυτά έχουν γίνει κατανοητά.
Και η δυσαρέσκεια που θα προκύψει ίσως από το γεγονός ότι ένα μικρό έθνος θα αυτονομηθεί από το κυρίαρχο έθνος-αφεντικό, δεν μου φαίνεται ότι έχει γίνει κατανοητή όπως και η τρομερή τους ευπάθεια σε σχέση με την υπόλοιπη Ισπανία. Τι θα προκαλούσε οποιαδήποτε εντύπωση διάσπασης στις τιμές των ομολόγων; Τι θα έκαναν με τις ξένες επενδύσεις; Μήπως η Καταλονία – μία από τις πλουσιότερες και πιο παραγωγικές περιφέρειες της Ισπανίας – καταλαβαίνει ότι αν βυθιστεί ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της θα βυθιστεί και η ίδια;
Η ζημιά που θα μπορούσε να προκαλέσει η καταλανική απόσχιση σε ό,τι απομείνει από την Ισπανία είναι ταυτόχρονα ένα επιχείρημα κατά των αποσχιστικών τάσεων και ένα δυνητικά θανατηφόρο όπλο στα χέρια των αυτονομιστών. Αλλά αυτό είναι το απόλυτο όπλο. Η Βαρκελώνη και η Μαδρίτη βρίσκονται στην κατάσταση που την εποχή του Ψυχρού Πολέμου αποκαλούσαν MAD: αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή. Είναι η παλιά ιστορία του σκορπιού και του βάτραχου: ένα τσίμπημα, και θα πνιγούν και οι δυο.
Η Μαδρίτη παίζει σκληρή μπάλα. Δημόσια τουλάχιστον, το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα του μη χαρισματικού πρωθυπουργού της Ισπανίας, Μαριάνο Ραχόι, εμφανίζει μια σκληροτράχηλη καστιλιάνικη περιφρόνηση για τις καταλανικές ελπίδες, επιμένοντας ότι οι περιφέρειες της Ισπανίας απαγορεύεται από το σύνταγμα να ψηφίσουν για την ανεξαρτησία τους. Υπήρξε ακόμη και άγρια συζήτηση για την αποστολή στρατού. Αυτό έχει ενώσει όλα τα μεγάλα κόμματα στην Καταλονία (ακόμα και το Καταλανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο θα κάνει εκστρατεία για ένα «όχι» στην ανεξαρτησία), πίσω από την επιμονή της δεξιάς της Καταλονίας, να θέσει τουλάχιστον το ερώτημα.
Άποψή μου είναι ότι αν η Μαδρίτη επιμείνει στο ότι ένα δημοψήφισμα θα ήταν παράνομο, και εάν η Βαρκελώνη προχωρήσει με τα σχέδια για δημοψήφισμα ούτως ή άλλως, αν η Μαδρίτη δείξει πυγμή πριν από την ημέρα των εκλογών, και αν η ισπανική αγορά ομολόγων δεν αντιδράσει απερίσκεπτα και στις δυο πλευρές, τότε υπάρχει μια καλή πιθανότητα που οι αυτονομιστές να χάσουν. Αυτός μπορεί να είναι ο βίαιος υπολογισμός του ΡΡ. Αλλά οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Μια γκάφα, μια προσβολή από το PP, θα μπορούσαν να ανατρέψουν τα πράγματα προς όφελος των αυτονομιστών. Ακόμη και αν οι αυτονομιστές έχασαν, η «νίκη» για την Μαδρίτη θα είναι πικρή, δημιουργώντας μόνιμη ζημιά στην αδελφότητα των λαών της Ισπανίας.
Υπάρχει ένας τρόπος για να αποφευχθεί αυτό το σκληρό ρίσκο. Δύο άνδρες έχουν την εξουσία να το κάνουν, εάν επωμιστούν το πολιτικό κόστος, ώστε να τερματιστεί το αδιέξοδο. Ο ένας είναι ο Αρτουρ Μας, ο πρόεδρος της κυβέρνησης της Καταλονίας και ένας πολιτικά μετριοπαθής. Ο άλλος είναι ο Ραχόι, επίσης από την μετριοπαθή πλευρά του κόμματός του. Έχει αναλάβει να ματαιώσει ένα δημοψήφισμα, εάν γίνει και αν αναλάβει να σεβαστεί τα συμπεράσματά του. Ο Μας, ο οποίος (μόνο πρόσφατα) πίεσε για πλήρη ανεξαρτησία, θα πρέπει να παραχωρήσει ένα δημοψήφισμα με τρεις επιλογές. Οι ψηφοφόροι θα μπορούν να επιλέξουν 1) το status quo, 2) μεγαλύτερη αυτονομία ή 3) πλήρη ανεξαρτησία. Εάν τίποτα δεν λάβει την απόλυτη πλειοψηφία, θα πρέπει να συνυπολογιστεί η δεύτερη επιλογή.
Η επιλογή 2 θα μπορούσε πιθανότατα να κερδίσει στην πρώτη καταμέτρηση. Αν δεν κέρδιζε, είναι βέβαιο ότι θα κερδίσει στη δεύτερη. Η Καταλονία θα μπορούσε στη συνέχεια να προχωρήσει με μεθοδευμένο τρόπο προς το έθνος που ποθεί και αξίζει, αλλά που είναι τόσο αγαπητό εντός της Ισπανίας, στις καρδιές των εκατομμυρίων Ισπανών. Ο Μας, ωστόσο, θα πρέπει να υπομείνει την καταλανική ταπείνωση όχι τόσο για την προσφορά της πλήρους οικονομικής ανεξαρτησίας, αλλά επειδή εμπιστεύτηκε τη Μαδρίτη για να την παραδώσει. Για τον Ραχόι, η ταπείνωση θα είναι ότι παραχώρησε τα πάντα στην Καταλονία. Η διαρκής ταπείνωση, όμως, είναι μια επιβάρυνση για την ηγεσία. Και εδώ στην Ισπανία, η πολιτική ηγεσία λείπει.
Social Plugin