Εκλεκτικές Συγγένειες Στα Χρόνια Της Τρίτης Επανάστασης

Katohika Nea Τρίτη, Νοεμβρίου 04, 2014

Εκλεκτικές Συγγένειες Στα Χρόνια Της Τρίτης Επανάστασης

Η κρίση είναι εργαλείο για όλα τα θέματα και ανακατεύεται παντού. Έτσι, χρησιμοποιώντας κάθε λογής ευκαιρία, κάνω εδώ τις δοκιμές μου μ” αυτήν.

Αν είναι θέμα που καθόλου δεν καταλαβαίνω, και πάλι τη δοκιμάζω, βυθομετρώντας το πέρασμα από αρκετά μακριά. Κι ύστερα, βρίσκοντας “το υπερβολικά βαθύ για το μπόι μου, στέκομαι στην όχθη.

Καμιά φορά, σε θέμα μηδαμινό και ανύπαρχτο, δοκιμάζω να δω αν θα βρει τον τρόπο να του δώσει σάρκα και οστά και τον τρόπο να το εμπεδώσει και να το υποστηρίξει.

Άλλες φορές την περιδιαβάζω σε θέμα μεγαλόσχημο και χιλιομασημένο, όπου δεν έχει τίποτα να ανακαλύψει από μόνη της, αφού ο δρόμος είναι χιλιοπατημένος και δεν μπορεί παρά να βαδίσει πάνω στα αχνάρια άλλου.

Άλλες φορές παίρνω στην τύχη το πρώτο θέμα. Όλα είναι εξίσου καλά για μένα. Και ποτέ δεν σκοπεύω να το αναπτύξω καθ” ολοκληρία.

Γιατί κανενός πράγματος δεν βλέπω το σύνολο. Ούτε το βλέπουν κι εκείνοι που υπόσχονται να μας κάνουν να το δούμε.

Από τα εκατό κομμάτια και μορφές που έχει κάθε πράγμα, παίρνω ένα, ίσα-ίσα να το για να το ψηλαφήσω. Και συχνότερα μου αρέσει να πιάνω τα πράγματα από κάποιαν ασυνήθιστη πλευρά.

Δεν είμαι υποχρεωμένος να εγγυηθώ κάτι καλό ούτε να κολλήσω σε ένα θέμα, χωρίς να αλλάξω, όποτε μου αρέσει. Και μπορώ να παραδοθώ στην αμφιβολία και στην αβεβαιότητα και στο κύριο χαρακτηριστικό μου: Την άγνοια.

~~{}~~

Το κείμενο που μόλις διαβάσατε θα μπορούσε να το έχει γράψει ο υποφαινόμενος, δεν συμφωνείτε;

Μόλις στο προηγούμενο έγραφα:

«Ας τελειώσω λέγοντας ότι όλα όσα διαβάσατε ήταν μία άσκηση.

Δεν ήταν το καταστάλαγμα της «σοφίας» μου, αλλά ένας στοχασμός πάνω στις αδυναμίες και τους μύθους μου.»

Όπως θα έχετε διαπιστώσει (ίσως και εκνευρισμένοι κάποιες φορές), έχω «ασκηθεί» πάνω σε τόσο πολλά και ποικίλα θέματα, ώστε όλοι μπορούν εύκολα να ανατρέψουν κάθε μου συμπέρασμα.

Όμως δεν αποσκοπώ σε τελικά συμπεράσματα.

Αυτό που μοιάζει σαν συμπέρασμα δεν είναι τίποτα άλλο από μια θέση, η οποία εγκυμονεί την αντίθεση της. Και πολύ συχνά από μόνος μου θα αντιτεθώ σε κάποια παλιότερη θέση.

Αυτό είναι ο διαλεκτικός στοχασμός. Αν καταλήξει κάπου παύει να είναι στοχασμός και γίνεται βεβαιότητα. Και με τις βεβαιότητες δεν μπορείς να συνδιαλλαγείς.

~~{}~~

Το πρώτο μέρος αυτού του κειμένου γράφτηκε πριν 430 χρόνια, από τον Μισέλ ντε Μονταίνι (Michel de Modaigne).

Τον Μονταίνι τον ανακάλυψα μόλις πριν μερικές μέρες και νιώθω σαν να βρήκα τον πρόγονο μου.

Γράφει στην εισαγωγή ο Δρακονταειδής (που έχει κάνει και τη μετάφραση):

«Ο Μονταίνι δεν είναι δέσμιος της λογικής και της εκλογίκευσης, του συμπεράσματος και της δεδομένης αλήθειας.Δεν έχει τίποτα δεδομένο, αλλά και τίποτα τελεσίδικο. [...] Δεν θεωρεί τον άνθρωπο βασιλιά του κόσμου, αλλά μέρος του κόσμου. Από αυτήν την άποψη ο Μονταίνι είναι ένας πολύ σύγχρονος στοχαστής.»

Ο Μονταίνι, μαζί με τους συγκαιρινούς του Ραμπελέ (Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ) και Έρασμο (Μωρίας Εγκώμιο) είναι οι πρόδρομοι του σύγχρονου ανθρώπου.

Συγκαιρινοί τους είναι και ο Θερβάντες, ο μονόχειρας «ιδρυτής» του μυθιστορήματος, καθώς και ο Βάρδος, ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ.

(Η παράξενη πληροφορία της ημέρας: Ο Θερβάντες και ο Σαίξπηρ πέθαναν την ίδια χρονιά, την ίδια μέρα.)

Ίσως και να σφάλλω ή να υπερβάλλω, αλλά νομίζω ότι αυτή η έκρηξη καινοτομίας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην τεχνολογία.

Όταν ο Μονταίνι απομονώθηκε στον πύργο του για να ξεκινήσει να γράφει, έφτιαξε μια βιβλιοθήκη με χίλιους τόμους. Ήταν, βεβαίως, εύπορος, αλλά μια τέτοια συλλογή δεν θα μπορούσε να υπάρξει έξω από το Βατικανό, τις μοναστηριακές και τις βασιλικές βιβλιοθήκες, πριν την τεχνολογία του Γουτεμβέργιου. bookΟ Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455. Αυτή η εφεύρεση όχι μόνο οριοθετεί (μαζί με την «ανακάλυψη» της Αμερικής και την άλωση της Κωνσταντινούπολης) την Αναγέννηση, αλλά την πυροδότησε.

Η γνώση τότε απελευθερώθηκε από τα δεσμά της θρησκείας και της μοναρχίας.

Ένα από τα εγγενή χαρακτηριστικά της πληροφορίας είναι αυτό:

Όταν η πληροφορία διαδίδεται ελεύθερα προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις ανυπολόγιστης δυναμικής.

~~{}~~

Η Πρώτη Πληροφοριακή Επανάσταση συνέβη στην Αρχαία Ελλάδα, με την τεχνολογία της γραφής. Η καταγραφή των Ομηρικών Επών, τον 6ο αιώνα, συνέβαλε στον αρχαιοελληνικό υπερκαινοφανή πολιτισμό (που καθόρισε τον δυτικό).

Η Δεύτερη Πληροφοριακή Επανάσταση ήρθε με την τεχνολογία της τυπογραφίας. Η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός, η Επιστήμη, τίποτα από αυτά δεν θα υπήρχαν αν η γνώση παρέμενε προνόμιο των λίγων.

Η Τρίτη Πληροφοριακή Επανάσταση είναι αυτή του διαδικτύου, της ψηφιακής γνώσης, και θα είναι πιο ραγδαία από τις προηγούμενες, ακριβώς επειδή τέτοιο είναι το νέο μέσο και μέγιστη η διασπορά.

Με το διαδίκτυο μπορεί ο κάθε άνθρωπος να γίνει, όχι μόνο αποδέκτης πληροφορίας-γνώσης, αλλά και πομπός.

Όλοι μπορούν να κοινωνήσουν τις ιδέες τους.

Αυτό φαντάζει χαοτικό και απειλητικό, στους «παλιούς» ανθρώπους που πιστεύουν ότι μόνο οι αυθέντες έχουν δικαιώματα πάνω στην πληροφορία.

Όμως η πληροφορία προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις ανυπολόγιστης δυναμικής όταν διαδίδεται ελεύθερα.

Οι «παλιοί» θα αντισταθούν, αλλά αυτοί που γεννήθηκαν μέσα στον κόσμο του διαδικτύου θα επικρατήσουν.

Η Τρίτη Πληροφοριακή Επανάσταση θα αλλάξει τον κόσμο τόσο ριζικά που σε πενήντα χρόνια ο εικοστός αιώνας θα φαντάζει τόσο μακρινός όσο και ο Μεσαίωνας.

~~{}~~

ΥΓ1: Ο Μονταίνι αποκαλούσε τα κείμενα του «essais». Στην εποχή του δεν σήμαινε «δοκίμια», όπως τιτλοφορούνται σήμερα τα έργα του -και παραπέμπουν, ως λέξη, σε κάτι παγιωμένο και ελιτίστικο, δυσανάγνωστο.

Το «essai» του Μονταίνι σήμαινε: Δοκιμή, πείραμα, εξέταση, άσκηση.

Ο Δρακονταειδής δεν αναφέρει τον στοχασμό, αλλά αυτό νομίζω ότι έκανε ο Μονταίνι. Στοχαζόταν.