20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974 : ΕΝΑΣ ΒΕΤΕΡΑΝΟΣ ΘΥΜΑΤΑΙ...

ΠΑΝΑΓΑΚΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ

ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΛΔΥΚ ‘74 / ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
ΤΗΝ 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974

Μας ετοίμαζαν καιρό...

Ξεκινήσαμε σαν μονάδα ειδικής εκπαίδευσης σε ανορθόδοξο πόλεμο με πραγματικά πυρά στην Μακεδονία.

Ήμουνα πολυβολητής

Αρχές Ιουλίου μ' ένα μεταγωγικό ήρθαμε στην Κύπρο.

Στις 27 / 01 / 1974 ο στρατηγός Γρίβας Διγενής της ΕΟΚΑ Β’ βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του στη Λεμεσό.
Η ΕΟΚΑ Β’ ήταν η πιο αξιόμαχη δύναμη στην Κύπρο, αφού ασκούσε μεγάλη επιρροή στην Εθνοφρουρά και γι ’αυτό το λόγο άλλωστε ο Μακάριος είχε εξοπλίσει με τσεχοσλοβάκικα όπλα δική του παραστρατιωτική ομάδα .

Από τις 25 Νοεμβρίου του 1973 ο Ιωαννίδης έχει ανατρέψει τον Παπαδόπουλο και

προσπαθεί μετά το θάνατο του Γρίβα να προσεταιριστεί την ΕΟΚΑ Β με παραπλανητικούς όρους που έγιναν δεκτοί, αλλά όταν η ΕΟΚΑ Β κατάλαβε ήταν ήδη αργά...

Στις 7 Ιουλίου 1974 ο Μακάριος αποφασίζει με εγκύκλιο την απόλυση δύο κλάσεων στις 20 Ιουλίου με σκοπό να μειώσει την Εθνοφρουρά από 11.000 άνδρες σε 4.500 άνδρες, δίνοντας την αφορμή για την ανατροπή του στις 15 Ιουλίου.
15 Ιουλίου 1974
Έγινε το κίνημα ανατροπής του Μακάριου και ήταν εύκολη επιχείρηση.

Πιστέψαμε ότι γι αυτό μας θέλανε, αφού ουσιαστικά είχε ανατραπεί κι ο

Παπαδόπουλος από τον Ιωαννίδη στην Ελλάδα κι ότι κάπου κει θα ηρεμούσαν τα

Πράγματα.

Τη μέρα φυλάγαμε κυβερνητικά κτίρια, τη νύχτα πλιάτσικο. ʼσχημα πράγματα.

Βγαίνανε αυτοί (οι Τούρκοι), βγαίναμε κι εμείς...

Μόνο το φιλότιμο σε κράταγε για να μη μολευτείς με ασχήμιες...

Από τις 15 Ιουλίου και μετά ήτανε έντονες οι φήμες για επέμβαση Τούρκων.

Αυτοί που στήριζαν το ‘’κίνημα’’ μας διαβεβαίωναν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει.

Δεν μας πείραζε γιατί είχαμε πάρει το ηθικό της Τουρδύκ, που μας απέφευγε και στις

νυχτερινές ‘’περιπολίες’’ μέχρι που κλείστηκε στο ρημάδι της λίγα χιλιόμετρα από μας και δεν ξαναβγήκε τη νύχτα...

Οι φήμες γίνονταν εντονότερες.

Ο Μακάριος διέφυγε στην Πάφο, μιλώντας από τοπικό σταθμό και κάνοντας αποτυχημένο αντικίνημα, για να διαφύγει τελικά και τέσσερις μέρες αργότερα από την έδρα του ΟΗΕ να μιλάει για ελληνική εισβολή δίνοντας το άλλοθι στον Ετσεβίτ να ενεργοποιήσει τον Αττίλα 1.

Η ΕΟΚΑ Β μετέχοντας έστω καθυστερημένα στο πραξικόπημα της 15/7/74 κατά του

Μακαρίου κατάλαβε ότι στρεφόταν ουσιαστικά κατά του εαυτού της ως όργανο των

σχεδίων του Ιωαννίδη και της CIA...

Ουσιαστικά λοιπόν το πραξικόπημα ΠΟΥ ΔΙΗΥΘΥΝΕ η ΕΛΔΥΚ ανατρέποντας τον Μακάριο αφάνισε τον κυρίαρχο παράγοντα που λεγόταν ΕΟΚΑ Β, παρότι ήταν μισητοί εχθροί του Μακάριου...

Θέλοντας να τονίσω ότι απέτρεψε τον μελλοντικό ενωτικό κίνδυνο της ΕΟΚΑ Β (ο

Μακάριος ήταν ήδη υπό αμφισβήτηση) εξυπηρετώντας σχέδια της CIA και ελπίζοντας ότι τελικά οι Τούρκοι δεν θα επέμβουν.

Οι Τούρκοι όμως σίγουροι ότι οι Αμερικανοί δεν ήθελαν γενικευμένο ελληνοτουρκικό

πόλεμο για να μην αποδυναμώσει η νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ τόλμησαν την εισβολή.

Υπό τις ευλογίες μάλιστα των Ρώσων που δεν ήθελαν την Κύπρο στο ΝΑΤΟ.

Κανείς δεν ήξερε ότι η Κύπρος ήταν δικασμένη σε διχοτόμηση, γιατί δεν βοήθησε τους Ισραηλινούς στην αραβο-ισραηλινή σύρραξη, αλλά και γιατί η πετρελαϊκή κρίση είχε αρχίσει...

Ταυτόχρονα η διχοτόμηση ήταν σολομώντεια λύση για τους δυο ‘’συμμάχους’’ της

Αμερικής στο ΝΑΤΟ..

Η κάθοδος του ρωσικού στόλου στο Αιγαίο, αλλά και του 6ου αμερικανικού στόλου και ο βρετανικός αεροπορικός έλεγχος της περιοχής Ρόδος - Κύπρος, έδειχνε ότι δεν θα

επιτρεπόταν ελληνοτουρκικός πόλεμος...

Μετά τις 15:30 μάθαμε ότι ο Μακάριος μίλαγε από την έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και μας κατηγορούσε για εισβολή...

Δεν ήτανε λέει εσωτερική υπόθεση των ελληνοκυπρίων η ανατροπή του, αλλά ήτανε

κατάληψη από τη Χούντα με τη βοήθεια της ΕΟΚΑ Β, που όρισε πρόεδρο τον Σαμψών.

Ποιος Σαμψών ?

Κανείς δεν τον ήθελε και παρότι αυτός διόρισε υπουργούς της ΕΟΚΑ Β στα υπουργεία του, δεν ήταν η παλιά ΕΟΚΑ Β του Γρίβα αυτή...

Μπάχαλο ήταν σαν να ήταν έτοιμοι για εμφύλιο.

Χωρισμένοι λαός στρατός αξιωματικοί και οπλίτες σε ενωτικούς και ανθενωτικούς.

Απλά δε μίλαγες κι έκανες τη δουλειά σου εκτελώντας εντολές..

Εντάξει ανατράπηκε ο Μακάριος αλλά τώρα δυσκόλευε τα πράγματα.

Αφού δεν τον ήθελαν οι Ελληνοκύπριοι ούτε και οι μητροπολίτες τους οποίους είχε

καθαιρέσει όταν του ζήτησαν να παραιτηθεί..

Αυτός ήτανε χούντα στο νησί...

Τότε μάθαμε ότι μετά το κίνημα που τον ακούγαμε στο ράδιο μίλαγε κυνηγημένος από την Πάφο, πριν τον φυγαδέψουν οι Τζώνηδες...

Στις 18 και 19 Ιουλίου ήμασταν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ τέσσερις λόχοι..
Κλεισμένοι.

Ήμουνα στο λόχο Παπαχατζόπουλου...

Η ανησυχία μεγαλώνει..

Είπανε για σήματα από υποκλοπή που έλεγαν ότι η Τουρδύκ μίλαγε συνέχεια με τη

Μερσίνα που ετοίμαζε στόλο για απόβαση..

Είπανε πως το ‘πανε κι οι Τζώνηδες στην τηλεόρασή τους..

Ακόμη πως η Τουρδύκ βγήκε σε διασπορά και επιφυλακή και πως δουλεύανε μπουλντόζες στην Αγίρδα για πρόχειρο αεροδρόμιο..

Οι φωτιές έκαιγαν ακόμη στο Πενταδάκτυλο, έλεγαν πως κι αυτές επίτηδες δεν σβήστηκαν..

Δεν μας έλεγαν τίποτα..

Μόνο :’’ αυτοσυγκράτηση’’...

Καταλάβαμε ότι οι Τούρκοι έρχονταν παρότι μας έλεγαν ότι θα έκαναν ασκήσεις επίδειξης..

Είχανε αποπλεύσει από τις 10:30 το πρωί της 19ης και μεις ήμασταν κλεισμένοι...

Υπήρχε σχέδιο άμυνας που έλεγε ότι βγαίναμε σε διασπορά μάχης, καθαρίζαμε τους

θύλακες των τουρκοκυπρίων ειδικά αυτόν Λευκωσίας - Αγ Ιλαρίωνα που ήταν ο

σημαντικότερος και έπειτα χτυπάγαμε τις αμφίβιες δυνάμεις πριν κάνουν προγεφύρωμα.

Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (όπως μάθαμε αργότερα) γνώριζε την επιβίβαση των τούρκων στη Μερσίνα και ζήταγε από το Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων στην Ελλάδα τη διαταγή για να κινηθεί αλλά αυτή η διαταγή δεν δινόταν..

Ο αρχηγός του ΓΕΕΦ είχε κληθεί στην Αθήνα και ο ταξίαρχος Γεωργίτσης που τον

αναπλήρωνε αρκέστηκε στην επανάκληση κάποιων μονάδων που είχαν μετακινηθεί με το πραξικόπημα και στην επιστράτευση κάποιων ειδικοτήτων το μεσημέρι της 19ης ..

Δεν μπορούσε μάλλον χωρίς την διαταγή της Αθήνας να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο

άμυνας...

Τουλάχιστον δεν διέταζε τη διασπορά μας και θα μας έβρισκε η αεροπορία τους στα

στρατόπεδα..

Παρασκευή 19 Ιουλίου, ώρα 15:00
Το ΓΕΕΦ διέταξε την μερική και ‘’αθόρυβη’’ επιστράτευση των χειριστών αντιαεροπορικών.

Έθεσε σε κατάσταση συναγερμού όλες τις ναυτικές εγκαταστάσεις του νησιού.

Ακόμη να πάρουμε εντολή για διάταξη εκτός στρατοπέδου...

ʼραγε οι καταδρομείς και οι άλλες μονάδες Κυρήνειας - Αμμοχώστου να είναι ακόμη στη Λευκωσία όπου είχαν έρθει με το πραξικόπημα ή να είναι στις θέσεις τους στις ακτές ?

Δεν ξέραμε...

Παρασκευή 19 Ιουλίου 1974 - πολιτικό παρασκήνιο
Την Παρασκευή 19 Ιουλίου 1974, ο αμερικανός υφυπουργός εξωτερικών Σίσκο

συναντήθηκε στην Αθήνα με τον πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο, τον στρατηγό Μπονάνο και τον Ιωαννίδη ,ζητώντας ως μεσολαβητής την εκτόνωση της κρίσης με την παραχώρηση από ελληνικής πλευράς μιας ζώνης διέλευσης προς τη θάλασσα για τους τουρκοκυπρίους.

Η ελληνική πλευρά αρνήθηκε επίμονα παρά την επιμονή του Σίσκο για την σοβαρότητα της κατάστασης.

Έτσι ο Σίσκο αναχώρησε για την ʼγκυρα στις 10:45 και έγινε δεκτός από τον Ετσεβίτ

στις 00:45 μέχρι 02:30 δυο ώρες πριν την απόβαση χωρίς να φέρει αποτέλεσμα.

Επέστρεψε άπρακτος στην Αθήνα όταν η εισβολή είχε ήδη αρχίσει.

Η Σοβιετική Ένωση μέσω του πρεσβευτή της έδωσε διακοίνωση στην ελληνική κυβέρνηση με την οποία ζητούσε να απομακρυνθούν οι ελληνικές δυνάμεις από το νησί.

Ταυτόχρονα έθεσε περιπολικό σκάφος ανοικτά της Κυρήνειας για να αναφέρει τα γεγονότα .

Η Βρετανία πάγωσε τις επικοινωνίες στην Κύπρο, αύξησε την αεροπορική επιτήρηση στην περιοχή Κρήτης – Ρόδου και αργά το βράδυ ζήτησε γραπτά από την ελληνική κυβέρνηση να μην προβεί σε καμία ενέργεια που θα επιδείνωνε την κατάσταση !!!

Παρασκευή 19 Ιουλίου ‘74, ώρα 20:00
Στις 20:00 ο διοικητής της Ναυτικής Διοίκησης Κύπρου ενημέρωσε το ΓΕΕΦ ότι
παρακολουθεί δύο νηοπομπές προερχόμενες από Μερσίνα να πλέουν προς Κύπρο, από το ραντάρ του Αποστόλου Ανδρέα (10 ώρες μετά τον απόπλου τους !!!)

Παρασκευή 19 Ιουλίου ‘74, ώρα 21:15
Ώρα 21:15 το ραντάρ του Απ Ανδρέα αναφέρει 6 σκάφη σε απόσταση 40 νμ πλέοντα με σχηματισμό γραμμής μετώπου προς τον κόλπο της Αμμοχώστου.
Παρασκευή 19 Ιουλίου ‘74, ώρα 21:40
Ώρα 21:40 ο ίδιος σταθμός αναφέρει άλλα 8-10 σκάφη πλέοντα προς Κορμακίτη – Κυρήνεια, 30 νμ ΒΔ της πρώτης νηοπομπής.
Σάββατο 20 Ιουλίου 1974 , ώρα 00:15
Σάββατο 20 Ιουλίου, ώρα 00:15, τα 6 σκάφη παραπλέουν το ακρωτήρι του Απ. Ανδρέα σε απόσταση μεγαλύτερη των 12 νμ και κατευθύνονται προς Αμμόχωστο.

Η δεύτερη νηοπομπή των 10 σκαφών στα 30 νμ βόρεια του ακρωτηρίου Απ Ανδρέας πλέει προς το ακρωτήρι του Κορμακίτη.

Σάββατο 20 Ιουλίου ‘74, ώρα 01:30
Σάββατο 20 Ιουλίου, ώρα 01:30, η νηοπομπή των 6 σκαφών εξακολουθεί να πλέει προς τον κόλπο Αμμοχώστου με 8 κ

Τα προς βορρά εντοπισθέντα σκάφη διαπιστώνεται ότι είναι 11 και βρίσκονται 35 μίλια ΒΑ της Κυρήνειας.

Αναφέρονται συνέχεια στο ΓΕΕΦ και αυτό στην Αθήνα παίρνοντας και μεταφέροντας την διαβεβαίωση ότι πρόκειται για άσκηση επίδειξης!!!

Σάββατο 20 Ιουλίου ‘74, ώρα 02:00
Σάββατο 20 Ιουλίου, ώρα 02:00, τα 6 σκάφη προς Αμμόχωστο αναστρέφουν την πορεία τους και πλέουν βορειοανατολικά απομακρυνόμενα.

Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι επρόκειτο για παραπλανητική ενέργεια για να προσελκύσει την ελληνική αμυντική δύναμη στην Αμμόχωστο.

Η νηοπομπή των 11 σκαφών εξακολουθεί να πλέει προς Κορμακίτη.

Λόγω της ταχύτητας που έπλεε όμως και μέχρι την αυγή που έπρεπε να φτάσει, έδειχνε ότι αντικειμενικός σκοπός ήταν η Κυρήνεια και όχι ο κόλπος του Μόρφου.

Την ίδια ώρα ο τουρκοκυπριακός σταθμός Μπαϋράκ άρχισε να μεταδίδει στρατιωτικά

εμβατήρια…

Σάββατο 20 Ιουλίου ‘74, ώρα 04:00
Σάββατο 20 Ιουλίου, ώρα 04:00, η ομάδα των 11 σκαφών κρατά σε απόσταση 10-12

μιλίων από τις ακτές της Κύπρου.

Ο διοικητής της ΕΛΔΥΚ διατάσει με δική του πρωτοβουλία (και σωτήρια) την εφαρμογή του σχεδίου διασποράς…

Το ίδιο κάνουν και οι άλλες μονάδες εθνοφυλακής , έστω τόσο αργά…

Το ΓΕΕΦ με δική του πρωτοβουλία διέταξε την εφαρμογή του σχεδίου αμύνης στις 07:00 το πρωί της 20 Ιουλίου, ενώ στις 08:40 έδωσε την συγκατάθεσή του ο υπαρχηγός του ΑΕΔ !!!

Αν δεν αυτενεργούσαν οι διοικητές των μονάδων θα είχαν συντριβεί από την τουρκική αεροπορία.

Και πάλι όμως , η απαράδεκτη καθυστέρηση εφαρμογής του σχεδίου άμυνας συνιστούσε αυτό που λέμε ‘’στρατηγικό αιφνιδιασμό’’ με αρκετές απώλειες κυρίως σε στρατιωτικό υλικό (πυροβόλα και οχήματα).

Αν είχαν όμως οι αμυντικές δυνάμεις κινηθεί έγκαιρα, η τουρκική απόπειρα απόβασης θα ήταν γι αυτούς πανωλεθρία όπως οι ίδιοι οι τούρκοι παραδέχονται

(Αλί Μπιράντ – Απόφαση Απόβαση).

Σάββατο 20 Ιουλίου - ΑΤΤΙΛΑΣ Ι
Με το πρώτο φως της αυγής στις 04:45 άρχισαν να πέφτουν οι πρώτες ‘’ναπάλμ’’ στην παράκτια ζώνη του Πενταδάκτυλου για εξουδετέρωση ελληνικών θέσεων έτσι ώστε τα αποβατικά που ‘’κρατούσαν’’ ακόμη στη θάλασσα να βγουν στην ακτή..

Ο Πενταδάκτυλος καιγόταν για τα καλά.

Σε λίγο οι βομβαρδισμοί επεκτάθηκαν στο δρόμο Αγ.Ιλαρίωνα - Κυρήνειας για να μη

μπορούμε να κινηθούμε εναντίον των αποβιβασθέντων και σε θέσεις στρατοπέδων που προφανώς είχαν μελετήσει αρκετά πριν..

ʼρχισαν να βομβαρδίζουν και το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ που μόλις λίγο νωρίτερα είχαμε εγκαταλείψει σε θέσεις διασποράς...

Μεταγωγικά αεροσκάφη και ελικόπτερα έριχναν αλεξιπτωτιστές (ταξιαρχία) στην περιοχή Κιόνελι - Μάνδρα.

Δεν είχαμε οδηγίες επίθεσης τα μεχμετζίκ (τούρκοι) κατέβαιναν ανενόχλητοι στον Καραβά και έπεφταν στο Κιόνελι και μεις δεν είχαμε οδηγίες επίθεσης γιατί περιμέναμε το ΓΕΕΦ !!!

Η οργή μας δεν περιγράφεται...

Γύρω στις 09:30 ακούστηκαν οι ριπές της πρώτης εμπλοκής που σε λίγο φούντωσαν.

Το 251 Τάγμα Πεζικού χτύπαγε το προγεφύρωμα των μεχμετζίκ που είχε ‘’κάτσει’’ στην ακτή αν και ανενόχλητο λες κι ήρθε καλοκαιρινό περίπατο...
Πεταχτήκαμε πάνω ενθουσιασμένοι και μετά βίας μας κράταγαν στις θέσεις μας...

Αργότερα μάθαμε ότι το 251 ΤΠ και ομάδες από το Πενταδάκτυλο είχαν θερίσει

κυριολεκτικά τους αποβιβασμένους, που προχωρούσαν αργά σε πυκνές γραμμές (μπουλούκι) με το αριστερό χέρι στο πρόσωπο να κρύβει τα μάτια και να σκοτώνονται ομαδικά με τους αξιωματικούς πίσω τους να βρίζουν...

Γύριζαν οι τραυματίες και έπεφταν στο κυρτό της ακτής φωνάζοντας ‘’αμάν αννάμ’’ κι

εγκαταλείπονταν εκεί χωρίς τραυματιοφορείς και νοσοκόμους...

Απειροπόλεμοι χωρίς υποστήριξη πυροβολικού και τεθωρακισμένων, χωρίς επαρκή υποστήριξη από την αεροπορία τους γιατί η εμπλοκή ήταν στα 100μ.

Κατέβαιναν συνέχεια και κατέβαιναν στη σφαγή, παρότι δεν τους χτυπήσαμε ούτε με το 1/20 της δύναμής μας που ήταν αιφνιδιασμένη και ασυντόνιστη...

Και όμως παρ’ όλα αυτά οι τούρκοι αιφνιδιάστηκαν, παρά την άνεση χρόνου που είχαν.

Αν το 251 μόνο του είχε υποστήριξη πυροβολικού θα είχε καθαρίσει το θύλακα σε λίγη ώρα...

Η μάχη κράταγε όμως με αυτόματα, ατομικό οπλισμό και λίγους όλμους και έτσι οι

τούρκοι παρά τις τεράστιες απώλειες κράτησαν τις θέσεις τους.

Επιχειρησιακά το 251 ΤΠ των 90 ανδρών δεν μπορούσε να επιτεθεί για να ρίξει στη

θάλασσα μια δύναμη 2000 και πλέον αποβιβασμένων...

Και μεις μέναμε καθηλωμένοι αναμένοντας σχέδιο μάχης από το ΓΕΕΦ !

Την ίδια ώρα αλεξιπτωτιστές που έπεσαν στο χωριό Μια Μηλιά αποδεκατίστηκαν από τους κατοίκους που βγήκαν στους αγρούς σκοτώνοντας και παίρνοντας τον οπλισμό τους...

Η ταξιαρχία τους όμως ανενόχλητη έπεσε στο Κιόνελι - Αγ. Ιλαρίωνα και ενώθηκε με τον τουρκοκυπριακό θύλακα...

Στις 10πμ έγινε μια απόπειρα προώθησης προς το Κιόνελι, το οποίο διέθετε οχυρωματικά έργα, πολυβολεία και ήταν ο ισχυρότερος τουρκοκυπριακός θύλακας.

Κατά τη διάρκεια της προώθησής μας με υποστήριξη 6 τεθωρακισμένων περνώντας

παράπλευρα το στρατόπεδο της Τουρδύκ κατά του οποίου ‘’έβαλαν’’ τα άρματα πλην όμως ήταν εγκαταλειμμένο δυο μέρες νωρίτερα, σταματήσαμε στο ρέμα 1000μ πριν το Κιόνελι , γιατί παραπέρα δεν είχαν ασύρματη επαφή τα άρματα με τη διοίκηση, που παρέμενε στο παρατηρητήριο μάχης.

Το πεδίο μπροστά μας ακάλυπτο γεμάτο χόρτα που φλέγονταν και στα 800μ. τούρκοι

αλεξιπτωτιστές έπεφταν αδιάκοπα ενισχύοντας την άμυνα του θύλακα.

Η προώθησή μας απαιτούσε ισχυρή κάλυψη πυροβολικού (που δεν είχαμε εκείνη την ώρα), διαφορετικά σε ανοιχτό και φλεγόμενο πεδίο μπροστά από πολυβολεία ήταν αυτοκτονία.

Πήραμε εντολή για σύμπτυξη χωρίς απώλειες, αφού η ενέργειά μας ήταν μάλλον

αναγνωριστική και επιστρέψαμε άπρακτοι, για να επανέλθουμε το απόγευμα.

Στις 18:20 πήραμε εντολή επίθεσης και προσβολής του Κιόνελι ΒΔ, με σκοπό να
εκκαθαρίσουμε το θύλακα και να αποκτήσουμε επαφή με τα τμήματα που πίεζαν το

προγεφύρωμα των Τούρκων στο Πεντεμίλι της Κυρήνειας.

Θα είχαμε πλευρική υποστήριξη από την Εθνοφρουρά και προώθηση πάλι με λίγα

προπορευόμενα άρματα, ενώ θα περιμέναμε ενίσχυση από την επιλαρχία.

Προωθούμαστε γρήγορα στην κοιλάδα.

Στο 1 χιλιόμετρο στις 19:30 δεχόμαστε καταιγισμό πυρών από τις τουρκικές θέσεις που

είχαν ενισχυθεί με αλεξιπτωτιστές.

Φτάσαμε στην αντιαρματική τάφρο 600μ. νότια του χωριού.

Τα άρματα δεν μπορούσαν να συνεχίσουν, πυρά υποστήριξης δεν είχαμε πλέον και έτσι περάσαμε την τάφρο και έρπειν, με πυρ και κίνηση πλησιάζαμε τις τουρκικές θέσεις που άρχισαν τα διασταυρούμενα πυρά.

Σε λίγο είμαστε καθηλωμένοι από τα πολυβόλα τους.

Έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει.

Το πυροβολικό άρχισε ν’ αραιώνει τις βολές του και τα δύο τάγματα της Εθνοφυλακής το 301 ΤΕ και το 11ο ΤΕ(Λόχος Λυσσαρίδη) δεν επιτέθηκαν ακόμη…

Ούτε η επιλαρχία κλήθηκε για να προσβάλει με τα άρματα τα οχυρωμένα πολυβολεία.

Ο λοχίας Κόγκας πλησιάζοντας αρκετά πολυβολείο σε αναπέτασμα εδάφους μπροστά του, δέχεται καταιγισμό πυρών και σκοτώνεται.

Το ίδιο έξι ακόμη οπλίτες..

Το σκοτάδι, ο καπνός από τα χόρτα που καίγονται και η σκόνη μας στερούν το οπτικό πεδίο και λόγω της διάταξής μας κινδυνεύαμε να προσβληθούμε από φίλια πυρά.

Αν πάλι μέναμε καθηλωμένοι το πρωί θα μας έβρισκε η αεροπορία τους.

Πήραμε διαταγή σύμπτυξης στις 03:00 και με τάξη αποχωρήσαμε μεταφέροντας νεκρούς και τραυματίες.

Στο αριστερό της διάταξης ο υπολοχαγός Τσώνος Σωτήριος τραυματίστηκε βαριά

καλύπτοντας την αποχώρηση και σε λίγες μέρες υπέκυψε στα τραύματά του.

Στη γραμμή της Λευκωσίας σε μήκος 5 χιλιομέτρων γίνονταν αψιμαχίες μεταξύ του 211 ΤΠ και υπολειμμάτων τουρκοκυπρίων αφού ο κύριος όγκος του είχε αποτραβηχτεί για ενίσχυση στο Κιόνελι ( στρατηγικής σημασίας για την εδραίωση της απόβασης).

Το 211 ΤΠ έχασε την ευκαιρία να προωθηθεί αρκετά μη εκτιμώντας καλά την δύναμη του εχθρού στη γραμμή Λευκωσίας.

Τα σποραδικά πυρά των τουρκοκυπρίων και η ρίψη χειροβομβίδων χωρίς τραβηγμένη

περόνη έδειχναν άπειρο στράτευμα και αδύναμο...

Αντίθετα με μας οι Μονάδες Καταδρομών μας στις 23:00 κατέλαβαν αιφνιδιαστικά δύο υψώματα στο Κοτζάκαγια του Πέλλα Πάϊς, απέναντι από την κορυφή του Αγ. Ιλαρίωνα εκκαθαρίζοντας δραστικά αρκετούς θύλακες του Πενταδάκτυλου.

Όπως μάθαμε αργότερα, το απόγευμα της ίδιας μέρας το αρματαγωγό Λέσβος που είχε παραλάβει 450 απολυθέντες της ΕΛΔΥΚ και έπλεε νότια της Πάφου για Πειραιά , επιστρέφει στην Πάφο προσβάλλοντας τον τουρκικό θύλακα και αποβιβάζοντας με μικρά σκάφη τους εφέδρους δίνοντας την εντύπωση αμφίβιας επιχείρησης.

Ο τουρκοκυπριακός θύλακας ζητά αεροπορική κάλυψη, που δεν του παρέχεται άμεσα και σε λίγη ώρα παραδίνεται (ουσιαστικά σε άοπλους επιτιθέμενους !!!)

Το Λέσβος αναχωρεί νότια και η τουρκική αεροπορία που την επομένη στις 14:00 φτάνει σε αναζήτηση ελληνικού ‘’στόλου’’ βρίσκει δική της νηοπομπή που είχε σπεύσει να ελέγξει τις πληροφορίες, εμπλέκεται και χτυπιούνται μεταξύ τους, με αποτέλεσμα τη βύθιση του αντιτορπιλικού Κοτζάτεμπε και την κατάρριψη τριών τουρκικών αεροσκαφών από τα συνοδευτικά Αντάτεμπε και Τσακμάκ…

Κυριακή 21 Ιουλίου 1974
Γύρω στις 04:00 γυρίσαμε στις θέσεις διασποράς στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ.

Διάβολε γιατί δεν πήραμε το Κιόνελι ?

Εμείς εκτελέσαμε τον αντικειμενικό στόχο που ήταν η κατάληψη του χώρου μπροστά από τα οχυρώματα..

Γιατί η Εθνοφρουρά δεν πλαγιοκόπησε για την κατάληψη ?

Θέλανε να τα πάρουμε κατά μέτωπο, σε διασταυρούμενα πυρά ή να σκοτωθούμε όλοι ?

- Πάρε να βάλεις κάτι στο στόμα σου, φωνάζει ο διπλανός μου

- Γ........ ανθενωτικοί, γιατί δεν πολεμάνε ? βρίζω και κλωτσάω το ανάχωμα

- Πάψε ρε, μη λες έτσι, όλοι θα πολεμήσουν, όλοι...

- Έπρεπε να τους έχουμε ρίξει στη θάλασσα διάβολε, αύριο θα ‘ρθουν κι άλλοι και θα

φέρουν άρματα...έπρεπε να ‘μαστε στην ακτή τώρα...

- Αύριο σειρά, αύριο θα ‘ρθουν και δικοί μας από Ελλάδα, …

Το πρωί μας βρήκε ακροβολισμένους στα χαρακώματα των θέσεων διασποράς στο

στρατόπεδο, σε μεγάλη ακτίνα.

Με το πρώτο φως της μέρας άρχισαν και πάλι οι αραιοί βομβαρδισμοί τους από τις

τορπιλακάτους και την αεροπορία.

Χτύπαγαν στόχους σε όλο το νησί αδιάκριτα, αλλά έδειχναν άστοχοι.

Το λέω γιατί παρακολουθούσαμε ένα εγκαταλειμμένο όχημα μεταφοράς που έκαναν πάνω από δέκα βουτιές και ρίψεις χωρίς να το κτυπήσουν.

Το απόγευμα ένα αεροσκάφος το πέτυχε με την πρώτη.

Φήμες ότι Τζώνηδες πιλότοι μπήκαν στην επιχείρηση, δικαίωναν τις αναφορές των ράκαλ που άκουγαν μια τούρκικα, μια αγγλικά….

Ελικόπτερα έφερναν ενισχύσεις στο πρόχειρο αεροδρόμιο της Αγίρδας.

Κάθε τόσο έπεφταν αλεξιπτωτιστές στη γραμμή Κιόνελι-Λευκωσία.

Μείναμε στη θέση μας λόγω του ότι ο τουρκοκυπριακός θύλακας Λευκωσίας δεν είχε

εξουδετερωθεί και ενισχυόμενος θα ήταν επικίνδυνος για το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και το αεροδρόμιο της Λευκωσίας, λέει !!!

Αντί όμως να ζητηθεί έστω από τα υπόλοιπα τάγματα η συντονισμένη επίθεση κατά του προγεφυρώματος στο Πεντεμίλι και την απώθηση στη θάλασσα, στάλθηκαν άτακτα και χωρίς αποτέλεσμα δυο λόχοι και οι κύριες δυνάμεις ασχολήθηκαν με την κατάληψη των τουρκοκυπριακών θυλάκων στο νησί.

Καταλήφθηκαν βέβαια όλοι εκτός της Λευκωσίας και του Αγ. Ιλαρίωνα, αλλά σήμερα

στρατηγικός στόχος έπρεπε να ‘ναι το προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι με συντονισμένη επίθεση.

Αν το παίρναμε οι θύλακες θα παραδίνονταν αμαχητί και οι Τούρκοι δεν θα μπορούσαν να αποβιβάσουν ενισχύσεις, γιατί θα επανδρώναμε όλα τα αντιαεροπορικά και τα πολυβολεία στο Πενταδάκτυλο και θα στήναμε νέα ναρκοπέδια …

Έτσι μείναμε να περιμένουμε το μεγάλο κύμα αεροπορικής επιδρομής τους μετά το

μεσημέρι…

Η δικιά μας αεροπορία που είναι ?

Μπήκε ή δεν μπήκε ή Ελλάδα στον πόλεμο ? Κυριακή 21 Ιουλίου 1974 - πολιτικό παρασκήνιο
Από την προηγούμενη με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ζητάται η

κατάπαυση πυρός.

Η Ελλάδα του Ιωαννίδη δεν δέχεται οργισμένη, γιατί έχει εξαπατηθεί από τους

Αμερικανούς και εξετάζει το ενδεχόμενο εμπλοκής σε ελληνοτουρκικό πόλεμο, υπό την σκιά φήμης που ξεπήδησε από την πλευρά των ^^συμμάχων^^ για μετακινήσεις βουλγαρικών στρατευμάτων στα σύνορα και απειλής από Βορρά !!!

Η Τουρκία δεν δέχεται άμεσα , γιατί πρέπει να προλάβει να στείλει ενισχύσεις και βαριά άρματα στο προγεφύρωμα της Κύπρου, που κινδυνεύει να ριχτεί στη θάλασσα.

Το μεσημέρι αποπλέουν.

Έτσι θα πήγαινε σε συνομιλίες από θέση ισχύος και θα γλίτωνε τον ελληνοτουρκικό

πόλεμο, που κρινόταν ^^ακαθόριστος^^ λόγω ποιοτικής υπεροχής της Ελλάδας σε ναυτικό και αεροπορία.

Το οχηματαγωγό Ρέθυμνο με ενισχύσεις ελαφρά άρματα και 500 κύπριους εθελοντές

αναχωρεί τα’ απόγευμα από Ελλάδα για Κύπρο.

Δύο υποβρύχια κοντά στην Κύπρο διατάσσονται για ενέδρα στη νηοπομπή ή και για

εμπλοκή με τα τουρκικά σκάφη ανοικτά της Κυρήνειας και ανακαλούνται συνεχώς μέχρι που πιάνουν ανοικτά της Ρόδου.

Ο Ιωαννίδης δίνει εντολές εμπλοκής σε πόλεμο και ο Μπονάνος με τον Αρχηγό του

Ναυτικού δεν εκτελούν...

Αναποφασιστικότητα ή εμπλοκή των αποφάσεων από αμερικανόφιλη παραδιοίκηση ?

Εξετάζεται η αποστολή της Β Μοίρας Καταδρομών με Νοράτλας.

Σμήνος F4-B διατάσσονται να μεταβούν εν αναμονή στην Κρήτη.

Στον Έβρο ο στρατός δεν μπορεί να ταχτεί πλήρως σε ανατολικό μέτωπο, λόγω της

φήμης για βουλγαρική εμπλοκή.

Λιβύη, Πακιστάν και Ιράν τάσσονται υπέρ της Τουρκίας έτοιμες να στείλουν μέχρι

στρατεύματα !!!

Μόνοι εναντίον όλων, για μια ακόμη φορά. Κυριακή 21 Ιουλίου 1974 - ώρα 14:00
Στις 14:00 σταμάτησαν οι βομβαρδισμοί για δυό ώρες για να διευκολύνουν φάλαγγα
Βρετανών υπηκόων που απεγκλωβίζονται από Νικόσια ...

Έχουν απλώσει μεγάλες βρετανικές σημαίες στα καμιόνια για να μην χτυπηθούν κατά

λάθος από τα μεχμετζίκ και πηγαίνουν νότια...

Κυριακή 21 Ιουλίου, ώρα 17:00
- εχθρικά αεροσκάφη από βορρά ..
- λάβατε θέσεις !
Διάβολε είναι πολλά…

αρχίζουν ν’ αδειάζουν βόμβες παντού τριγύρω μας… κόλαση…δεν βλέπουμε τίποτα…

Εν μέσω ρίψεων σηκώνουμε οπλοπολυβόλα και κτυπάμε ότι πιάνουμε μέσα στα σύννεφα καπνού και φωτιάς.

Έπεσε !… ουρλιάζει κάποιος δίπλα… το 12ο από χτες… πεταγόμαστε πάνω …

Καλυφτείτεεε !… ουρλιάζει ο λοχαγός… πέφτουμε … η φωνή του πνίγεται στην ομοβροντία … κόλαση … μαυρίλα … φωτιά …. ουρλιαχτά …βρισιές… χτυπάτε τους π.....δες…κέντρο…αίτηση βολής….κέντροο!

Στο διάβολο…όρθιοι να τους βλέπουμε καλύτερα … !

Το bar καίει στα χέρια και τα μαυρισμένα χαλίκια από τις ναπάλμ χτυπάνε στο πρόσωπο, παντού, δε σε νοιάζει, θες μόνο να χτυπήσεις άλλο ένα…ένα ακόμη…

Ένα τσούξιμο στο πόδι…πέφτω στο όρυγμα…πάνω μου χώμα από ρουκέτα…σηκώνομαι πάλι…το μπαρ μου που πήγε…νάτο…π.....δες … ελάτε πάλι…

Γα….να μεχμετζίκ fantom και napalm αυτοί ? m1, brouning και bar εμείς…θα τους φάμε και μ’ αυτά…

Δε τέλειωνε μέχρι που σκοτείνιαζε...

Οι Τούρκοι δεν πολεμάνε ποτέ τη νύχτα... φοβούνται λέει μη σκοτωθούνε νύχτα...κάτι

λέει το Κοράνι τους ...

Κυριακή 21 Ιουλίου 1974, ώρα 23:00
Απογειώνονται από τη Σούδα της Κρήτης 15 Νοράτλας μεταφέροντας τελικά την ΒΜ

Καταδρομών αντί της Α σε πτήση ύψους 500 ποδών , με σιγή ασυρμάτου και φώτα

πορείας σβηστά (τυφλή πτήση ).

Δύο χάνουν προσανατολισμό και προσγειώνονται στη Ρόδο.

Συνεχίζουν 13 Νοράτλας σε τυφλή πτήση για Νικόσια...

Κυριακή 21 Ιουλίου 1974 προς 22 - Μεσάνυχτα
Μεσάνυχτα.

Δεν περιμένουμε βοήθεια από Ελλάδα και είμαστε σα δαιμονισμένοι από την αεροπορική επιδρομή το απόγευμα.

Ξαφνικά ακούγονται αεροπλάνα να πετούν χαμηλά πάνω από το αεροδρόμιο.

Αρχίζουμε να τα προσβάλουμε με τα πρώτα πυρά.

Το τρίτο στη σειρά πέφτει από αντιαεροπορικό πριν το διάδρομο και συντρίβεται, ενώ

τ ’άλλα που ακολουθούν δέχονται ελαφρά πυρά...

Παύσατε πυρ!!! παύσατε πυρ, είναι δικοί μας!!! ακούγεται στη νύχτα και σε λίγο σιγούν τα όπλα…

Ένα κοντά στ’ άλλο κατεβάζει γρήγορα στρατό και φεύγει...

Έλληνες καταδρομείς !!! - φωνάζουν - και μας κόβονται τα γόνατα…
Τι να πεις ... δε λέγεται...

Από χαρά γιατί πιστεύαμε πια πως δε θα ’ρθουν κι από οργή και λύπη γιατί τους

χτυπήσαμε πριν λίγο.

Γίνεται πανδαιμόνιο… κάποιοι τρέχουν έξω απ’ το διάδρομο στο χτυπημένο…σταμάτησε το μυαλό μας …θα τρελαθούμε…κάνε Θεέ να ζουν τα παλικάρια μας…

Τους πήρανε γρήγορα , δε μάθαμε τίποτα κείνη την ώρα…

Παράνοια...κι ήτανε μόνο η αρχή...

Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974, ώρα 09:00
Ο τουρκικός στόλος που είχε αποπλεύσει από χτες φτάνει ανατολικά του Πεντεμίλι και αποβιβάζει την 39η Μεραρχία και άρματα Μ48, ανενόχλητος αφού το προγεφύρωμα στο Πεντεμίλι και η κορυφή Αγ. Ιλαρίωνα ήταν ακόμη στα χέρια τους.

Στις 11:00, έχουν ταχθεί σε θέσεις μάχης και ξεκινούν επίθεση με τριπλό μέτωπο για

διεύρυνση του προγεφυρώματος προς Κυρήνεια, νότια προς Κιόνελι και ανατολικά.

Αντιαρματική υποστήριξη με άρματα, πυροβόλα ή βλήματα Σαγκέρ δεν υπήρχε στην

πλευρά της Κυρήνειας, ούτε αντιαρματικοί τάφροι, ούτε ναρκοπέδια.

Η Κυρήνεια ήταν ανυπεράσπιστη σε άρματα και το χειρότερο ο πληθυσμός της δεν είχε εκκενωθεί όλος απ^ την Εθνοφρουρά λες και δεν περίμεναν επίθεση !!!

Ο λόχος καταδρομέων του Ροκά, ο λόχος Κατούντα, ο Κουρούπης, ο Κατσάνης, ο Τσάκας ήταν ασυντόνιστοι μεταξύ τους και με προστριβές λόγω της προσπάθειας των καταδρομέων να ηγηθούν στο 241ΤΠ σε κρίσιμη ώρα άμυνας μέσα στην πόλη...

Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες όμως σε λίγες ώρες η Κυρήνεια είχε καταληφθεί.

Κάποιοι από τους αμάχους έτρεξαν προς το ξενοδοχείο Ντόουζ και τέθηκαν υπό την

ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ.

Στο Ντόουζ κατέφυγαν και Βρετανοί οι οποίοι απομακρύνθηκαν τελικά με βρετανικά

πλοία δείχνοντας ότι ούτε οι ίδιοι αισθάνονταν ασφαλείς....

Οι 75 εθνοφρουροί που παρέμειναν τελευταίοι υπερασπιστές στο κάστρο της πόλης,

διέφυγαν από μυστική έξοδο και μια χαράδρα έξω απ^ την πόλη...

Ο πληθυσμός της Κυρήνειας και των γύρω χωριών, που δεν είχαν εκκενωθεί βάσει σχεδίου της εθνοφρουράς γίνονται θύματα μιας πρωτόγνωρης κτηνωδίας...

Οι Τούρκοι συγκέντρωναν αιχμαλώτους και άλλους τους εκτελούσαν (όπως ο σωρός των αποκεφαλισμένων εθνοφρουρών), άλλους τους κράταγαν για αποστολή στις τουρκικές πόλεις όπως τα ‘Αδανα...

Έψαχναν τα σπίτια με σκυλιά και ξετρύπωναν γυναικόπαιδα και ηλικιωμένους.

Καταγράφηκαν ανεξέλεγκτοι βιασμοί από κορίτσια 13 ετών και έγκυες, μέχρι γριές 70 ετών…

Κατάφεραν απόσπαση ορισμένων αιχμαλώτων από το ξενοδοχείο Ντόουμ, όπου ήταν υπό την προστασία της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ και τους εκτελούσαν.

Χαρακτηριστική είναι η εικόνα ενός μικρού αγοριού, που ενώ φυγαδεύεται από άνδρα της ειρηνευτικής δύναμης, αποσπάται βίαια από τούρκο αξιωματικό και εκτελείται με βολή περιστρόφου στο κεφάλι !!!

Η Κυρήνεια και η γύρω περιοχή γέμισαν πτώματα στρατιωτών και αμάχων εκτεθειμένα για μέρες, σύμφωνα με την τούρκικη συνήθεια...

Αυτοί είναι οι Βάρβαροι Τουρανο-μογγόλοι…

Δικαιώνεται ο Βίκτωρ Ουγκώ στο :’’Τούρκοι περάσαν, χαλασμός, θάνατος πέρα ως πέρα’’ Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974 - Ο Γενίτσαρος
Αξίζει να αναφέρουμε την περίπτωση Τούρκου υπολοχαγού, που παραλάμβανε κάποιους αιχμαλώτους έξω απ^ το Πεντεμίλι και τους τοποθετούσε σε μια διώροφη οικία, πάνω τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω τους άνδρες.

Τους προστάτευε σθεναρά σε κάθε απόπειρα βιαιοπραγίας απο δικούς του, τους πήγαινε τρόφιμα και ρούχα, μέχρι που κατάφερε να τους στείλει στο Ντόουζ για ασφάλεια...

Οι δικοί μας είχαν εκπλαγεί με την συμπεριφορά του Τούρκου, ο οποίος μάλιστα μίλαγε άπταιστα ελληνικά, γιατί είχε σπουδάσει - λέει - ελληνικά στην Τουρκία...

Όταν έδιωχνε τους τελευταίους για το Ντόουζ, κάποιος δεν κρατήθηκε και τον ρώτησε :

Έλληνας είσαι ?

Τον κοίταξε για λίγο αμίλητος, έπειτα ξαφνικά ανοίγει το πουκάμισό του και σφίγγει

δυνατά με το χέρι τον χρυσό σταυρό που φόραγε, κάνοντάς του νεύμα να μην μιλήσει....

Κι όμως είναι πραγματική ιστορία, με γενίτσαρο του σήμερα...

Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974 - ώρα 16:00
Η συμφωνημένη κατάπαυση πυρός έγινε στις 16:00, αλλά ίσχυσε μόνο για μας...

Οι Τούρκοι που με την 39η Μεραρχία και τα Μ48, έχουν πετύχει επέκταση θυλάκων και στα άλλα δυο μέτωπα και έτσι έχουν βελτιώσει κάπως το αρχικό προγεφύρωμα ,

παραβίασαν την κατάπαυση πυρός και προωθήθηκαν αμαχητί !!! στα τρία μέτωπα (Αγ.

Ιλαρίωνα, ʼσπρη Μούτη και Τρίμιθι), που εμείς έντιμα τηρήσαμε σιγή όπλων έστω και αν είχαμε εγκλωβισμένα τμήματα πριν το Πενταδάκτυλο που πιάστηκαν αιχμάλωτα άνανδρα !!!

Αυτός ήταν ο ηρωισμός και η τιμή των πάνοπλων μεχμετζίκ…

Τώρα πλέον είχαν το προγεφύρωμα του στρατηγικού στόχου της πρώτης μέρας της

απόβασης ...περπατώντας !!!

Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974 - ώρα 17:00

Στις 17:00, μια ώρα μετά την κατάπαυση πυρός, στον Β. τομέα της Λευκωσίας

προσπάθησαν να προωθηθούν καλυμμένοι πίσω από ένα κοπάδι πρόβατα !!!

Έγιναν αντιληπτοί απ^ την αρχή με γέλια απ^ την Εθνοφρουρά, αφέθηκαν να πλησιάσουν αρκετά και θερίστηκαν μαζί με το κοπάδι...

Δευτέρα 22 Ιουλίου 1974 - ώρα 18:00
Στις 18:00 - και ενώ έχουμε σιγή όπλων δυό ώρες - 500 περίπου Τούρκοι με όλμους

πλησιάζουν με έρπειν κρυφά το στρατόπεδό μας (της ΕΛΔΥΚ ) στα 500 μ. ανατολικά και άλλοι τόσοι δυτικά, ελπίζοντας να το καταλάβουν αιφνιδιαστικά.